Teoriyi Pratikle Buluşturmak: Partner Okul Programı ve Öğretmen Eğitimindeki Uygulama-Pratik Ayrımını Aşmak

Bu makale, öğretmen eğitiminde uzun süredir tartışılan teori-pratik ayrımını ele almaktadır. Teori, araştırma ve öğretmen eğitimi programlarında edinilen bilgileri ifade ederken; pratik, okul ortamında öğretmenlerin günlük uygulamalarını ve gerçek hayattaki eğitim görevlerini kapsamaktadır. Bu ayrım, özellikle teori ve pratiğin öğretmen eğitiminde yeterince bütünleştirilememesi nedeniyle eleştirilmiştir. COVID-19 pandemisi, bu ayrımı daha da belirgin hâle getirerek birçok öğretmen adayının yalnızca çevrim içi stajlar ve uygulama deneyimleriyle yetinmek zorunda kalmasına yol açmıştır. Pandemi dönemi, geleneksel staj deneyimlerinin sınırlılıklarını ortaya koyarken, teori ve pratiğin birleştirilmesi gerekliliğini daha da vurgulamıştır. Bu bağlamda, Avusturya’da uygulamaya konan “Partner School Programme” (Partner Okul Programı) adlı yenilikçi bir girişim, öğretmen adaylarının hem araştırmaya dayalı hem de hizmet ve proje tabanlı öğrenme yaklaşımlarıyla okullardaki uygulamalara katılmalarını sağlayarak bu ayrımı ortadan kaldırmayı hedeflemektedir. Proje kapsamında okullar bir üniversite ile bir dönem ya da daha uzun sürecek bir iş birliğini kabul eder. Okul eğitim sürecini etkileyen bir sorunu belirler ve üniversiteye iletir. Programla birlikte, üniversite bu sorun alanını çözmeye yönelik akademisyen tarafından yönetilen ve aday öğretmenlerin aktif görev aldığı bir projeye dönüştürür. Partner Okul Programı’nın 7 aşamalı süreci, şu adımlardan oluşur: bağlantı kurma aşamasında, adaylar okul topluluğu ve ortaklarla iletişim kurarak beklentileri belirler; ihtiyaç analiziyle okulun mevcut durumunu ve gereksinimlerini anlamak için veri toplar; hedef belirleme sürecinde, çözüm odaklı hedefler oluşturur; planlama aşamasında, proje tabanlı ve hizmet öğrenimi yaklaşımlarını içeren detaylı bir plan geliştirir; uygulama aşamasında, teorik bilgilerini pratik projeler ve etkinliklerle test eder; değerlendirme aşamasında, uygulamaların etkilerini analiz ederek geri bildirim alır; son olarak, paylaşım ve yansıtma aşamasında, deneyimlerini ve sonuçlarını okul topluluğuyla paylaşarak öğrenim sürecini derinleştirir. Bu süreçte bu program, teori ve pratiğin yalnızca birbirine uygulandığı değil, aynı zamanda bütünleştiği bir öğrenme modeli sunmayı amaçlamaktadır.

AMAÇ

Bu çalışma, Avusturya’da uygulamaya konmuş, öğretmen adaylarının mesleki gelişimini desteklemek için pratik deneyimleri teorik yansımalarla entegre eden bir model olan “Partner Okul Programı”nın etkilerini ve işleyişini incelemeyi amaçlamıştır.

YÖNTEM

Araştırmada kavramsal haritalama yöntemi kullanılmıştır. Programın temel bileşenleri ve süreçleri sistematik bir şekilde analiz edilerek teori-pratik entegrasyonunun nasıl sağlandığı incelenmiştir. Araştırmada, “Partner Okul Programı”nın teori ve pratiği birleştirme yollarını belirlemek için üç temel metodolojik yaklaşım (Toplum Temelli Araştırma, Proje Temelli Öğrenme ve Hizmet Öğrenimi) karşılaştırılmış ve ortak noktaları ile farklılıkları analiz edilmiştir. Bu analiz, yöntemlerin nasıl entegre edildiğini ve uygulama süreçlerindeki etkililiğini açıklamaktadır.

TEMEL BULGULAR

Partner Okul Programı, öğretmen adaylarının mesleki gelişimini destekleyen yenilikçi bir model olarak aşağıdaki kazanımları sağlamaktadır:

• Topluluk Temelli Araştırma: Öğretmen adayları, okulların ihtiyaçlarını anlamak ve bu ihtiyaçlara yönelik çözümler geliştirmek için veri toplama, analiz ve raporlama süreçlerine aktif olarak katılmıştır. Toplum temelli araştırma yaklaşımı, adayların yalnızca pedagojik bilgilerini değil, aynı zamanda analitik düşünme ve problem çözme becerilerini de geliştirmiştir. Program, adayların eğitim süreçlerine yönelik daha eleştirel bir bakış açısı kazanmalarına ve teorik bilgiyi sahada uygulamalı olarak kullanmalarına olanak tanımıştır.
• Proje Tabanlı Öğrenme: Proje temelli çalışmalarda, öğretmen adaylarının bireysel sorumluluk alarak çözüm üretme kapasiteleri geliştirilmiştir. Proje tabanlı öğrenme süreçlerinde adaylar yaratıcı ve yenilikçi çözümler tasarlarken iş birliği yapmayı öğrenmiş, bu da ekip çalışması becerilerinde belirgin bir artışa neden olmuştur. Bu yöntem, adayların öğrenme süreçlerini yapılandırmalarına ve öğrenci merkezli yaklaşımları benimsemelerine olanak tanımıştır.
• Hizmet Öğrenimi: Hizmet öğrenimi, adayların toplumla bütünleşmesini ve toplumsal sorunlara duyarlılık geliştirmesini sağlamıştır. Bu süreçte öğretmen adayları yalnızca kendi pedagojik becerilerini geliştirmekle kalmamış, aynı zamanda sosyal sorumluluk bilinci kazanmıştır. Adaylar, toplumsal bağlamda öğrenmenin önemini kavrayarak öğrencileriyle daha güçlü bağlar kurma kapasitesi geliştirmiştir.
• Teori-Pratik Entegrasyonu: Program, teori ve pratiği entegre ederek, adayların sınıf içi uygulamalarını teorik bilgileriyle ilişkilendirmelerine yardımcı olmuştur. Bu model, öğretmen adaylarının hem akademik hem de mesleki becerilerini güçlendirmiş ve eğitim sürecine yönelik motivasyonlarını artırmıştır.

SONUÇ

Partner Okul Programı, öğretmen eğitiminde teori ve pratik arasındaki boşluğu dolduran etkili bir model olarak değerlendirilmektedir. Program, okullar ve üniversiteler arasında güçlü bir iş birliği kurarak her iki tarafın da fayda sağlamasını mümkün kılmıştır. Programın, öğretmen adaylarına hem pedagojik bilgi hem de mesleki beceriler kazandırdığı tespit edilmiştir. Özellikle, adayların toplumsal bağlamda öğrenmeyi kavrayarak topluluk temelli yaklaşımlar geliştirmesi, onların öğrencileriyle daha güçlü ilişkiler kurmasını sağlamıştır.

Araştırma ayrıca, bu programın sürdürülebilirliğini artırmak için bazı öneriler sunmaktadır. Bunlar, programın farklı bağlamlarda uygulanabilirliğini incelemek ve ölçeklendirme stratejileri geliştirmek; okullar ve üniversiteler arasındaki iş birliğini, öğretmen yetiştiren akademisyenleri mentör, koç, arabulucu gibi rollerle süreçte daha aktif kılarak derinleştirmek; adayların bireysel ihtiyaçlarına uygun daha esnek bir yapı oluşturmak; hizmet öğrenimi ve proje tabanlı yaklaşımların farklı disiplinlere entegrasyonunu sağlamak olarak sıralanmıştır. 

Kaynak: Resch, K., Schrittesser, I., & Knapp, M. (2024). Overcoming the theory-practice divide in teacher education with the “Partner School Programme”. A conceptual mapping. European Journal of Teacher Education, 47(3), 564-580. https://doi.org/10.1080/02619768.2022.2058928