Öğretmenlerin Mesleki Gelişimi İçin Yeni Bir Çerçeve

Yayınlanma Tarihi: 23.06.2025 13:24

Öğretmenlerin mesleki gelişimi, öğrencilerin öğrenme sonuçlarını iyileştirmek ve okul kalitesini artırmak için kritik öneme sahiptir. Ancak, mesleki gelişimin tanımı karmaşıktır ve mesleki gelişim, öğretmenlerin profesyonel yaşamları boyunca değişen çok boyutlu bir yapıyı içerir. Mevcut çalışmalar, bu süreci anlamlı şekilde tanımlamakta yetersiz kalmaktadır. Makale, öğretmenlerin mesleki gelişiminin daha etkili bir şekilde uygulanabilmesi için kavramsal bir çerçeve sunmayı hedeflemektedir.

Temel Amaçlar

• Mevcut araştırmaları gözden geçirerek öğretmenlerin mesleki gelişiminde en iyi uygulamaları belirlemek.

• Mesleki gelişimin tanımını netleştirmek ve öğretmenlerin mesleki gelişim süreçlerinde etkili olan değişkenleri tanımlamak.

Yöntem

Veri Kaynakları

• Makale, Scopus veri tabanı kullanılarak belirlenen dört büyük öğretmen eğitimi dergisinde (Asia-Pacific Journal of Teacher Education, European Journal of Teacher Education, Journal of Teacher Education, Teaching and Teacher Education) 2009-2019 yılları arasında yayınlanmış 156 makalenin sistematik olarak incelenmesi ile gerçekleştirilmiştir.

Veri Analizi

• Makalede, araştırma soruları, yöntemler, tasarımlar ve süreçler incelenerek mesleki gelişime atfedilen değişkenler belirlenmiştir. Kodlama süreci, dört aşamalı

bir analiz yaklaşımı kullanılarak gerçekleştirilmiş ve her iki araştırmacı tarafından ayrı ayrı analiz edilen veriler, temaların oluşturulması aşamasında bir araya getirilmiştir.

Temel Bulgular

Mesleki Gelişimin Tanımı

Makale, mesleki gelişimin öğretmenlik fakültesinden emekliliğe kadar süren dinamik ve esnek bir süreç olduğunu ortaya koymuştur. Öğretmenlerin kişisel özellikleri, öğretim içerikleri ve öğretim stratejileri bu sürecin önemli bileşenleridir.

Değişkenler

Mesleki gelişim sürecinde; öğretmen eğitimi, öğretmen özellikleri, öğretim içeriği ve yöntemi, reformlar ve politikalar, okul bağlamı, müfredat, iş birliği ve formel/ informel destekleyici faaliyetler gibi çeşitli değişkenlerin etkili olduğu bulunmuştur. Bu değişkenler, mesleki gelişim süreci üzerinde doğrudan veya dolaylı olarak etkilidir.

Öğretmen Eğitimi: Öğretmen eğitimine değinen çalışmalar, bu kapsamda öğretmenlik uygulama süreçlerini,
staj ve okul başvurularını, öğretmen eğitiminde görev alan akademisyenleri ve teori ile pratik arasındaki ilişkiyi incelemişlerdir.

Öğretmen Karakteristikleri: Öğretmen karakteristikleri öğretmen gelişiminde öne çıkan bir kavramdır. Öğretmenlerin profesyonel karakteristikleri ve bireysel özellikleri ayrı ayrı mesleki gelişim için önemli görülmüştür. Makalede, ayrıca öğretmenlerin süreç odaklı karakteristiklerinin de mesleki gelişimde oldukça önemli olduğu vurgulanmıştır.

Öğretim İçeriği: Öğretimin içeriğinde, alan bilgisi kadar pedagojik bilginin
de önemli olduğu vurgulanmıştır. Öğretmenlerin bağlamsal faktörlere ve öğrencilerin ihtiyaçlarına göre öğretim sürecini yeniden tasarlayabilmeleri mesleki gelişimde önemli görülmektedir.

Öğretim Yöntemleri: Öğretmenlerin mesleki gelişiminde öğrencilerin öğrenme potansiyelini geliştirecek davranış kalıplarını ve öğretim yöntemlerini geliştirebilmek önemli bir yer teşkil etmektedir. Etkili öğretme davranışları, sınıftaki bağlamsal işleyişi ve sınıfta gerçekleşen olayları dikkatle izlemeyi ve gerekli durumlarda öğretme süreçlerine dahil edebilmeyi içerir. Bunun yanında öğretmenin, öğretim yöntem ve teknikleri konusunda kendisini geliştirebilmesi de önemli görülmüştür.

Öğrenci Çıktıları: Öğretmenlerin mesleki gelişimi birçok çalışmada öğrenci çıktıları ile doğrudan ilişkili görülmüştür. Öğrencilerin akademik başarılarının, sosyokültürel gelişimlerinin desteklenmesi ve eğitimsel ihtiyaçlarının karşılanması öğretmenlerin mesleki gelişimine katkıda bulunmaktadır.

İş Birliği: İş birliği mesleki gelişimde kilit bir role sahiptir. İyi bir iş birliği, öğretim süreçlerinde teori ve pratiği birbiri ile ilişkilendirmeye yardımcı olur. Öğretmenlerin mesleki gelişimi artık bireysel bir süreç değil, öğrenmeyle ilgili paydaşların da kritik rol üstlendiği etkileşimli bir süreç olarak görülmektedir.

Destekleyici Aktiviteler: Mesleki gelişimleri süresince öğretmenler formel ve informel desteğe ihtiyaç duymaktadır. Bu başlıkta mentörlük, meslek içi kurslar ve informel destek sistemleri öne çıkmaktadır.

Okul Ortamı: Çalışmalar okul ortamının öğretmenlerin mesleki gelişimi ile doğrudan ilişkili olduğunu göstermektedir. Fiziksel imkânlar, çok kültürlülük, okul hedefleri, okul yöneticileri ile etkileşim gibi hususlar okul ortamı için öne çıkan başlıklardır.

Müfredat: Müfredat ve özellikle müfredatla birlikte sunulan öğrenme materyalleri, müfredatların farklı bağlamlarda uygulanması noktasında öğretmenlerin mesleki gelişimi ile ilişkili görülmüştür.

Reformlar ve Politikalar: Mesleki gelişim sürecinde, ihtiyaç duyulan şartların sağlanması için reformlar ve politikalar oldukça önemlidir. Çalışmalar reform ve politikaların odak noktalarının eğitim pratiklerinin geliştirilmesi, eğitim kalitesinin arttırılması, öğretmen otoritesi ve okul dönüşümü gibi alanlara odaklandığını vurgulamaktadır.

Yeni Kavramsal Çerçeve

İş birliği mesleki gelişimde kilit bir role sahiptir. İyi bir iş birliği, öğretim süreçlerinde teori ve pratiği birbiri ile ilişkilendirmeye yardımcı olur. Öğretmenlerin mesleki gelişimi artık bireysel bir süreç değil, öğrenmeyle ilgili paydaşların da kritik rol üstlendiği etkileşimli bir süreç olarak görülmektedir.

Mesleki gelişim sürecinde biçimlendirici bir değerlendirme sürecinin sağlanması.
Büyük ölçekli araştırma süreçlerinin yürütülmesi.
Araştırma kapsamının bireysel, kurumsal ve hükümet düzeylerinde çeşitlendirilmesi.
Mesleki gelişim sürecinin uygulanması için yaygınlaştırmaların sağlanması.
Bireyler, kurumlar ve kuruluşlar arasında iş birliğinin artırılması.
Bağlam odaklı düzenlemelerin yapılması.
Uzun vadeli destek ve rehberliğin sunulması.

Sonuç

Bu makale, öğretmenlerin mesleki gelişimini anlamak ve optimize etmek için yeni bir kavramsal çerçeve sunmaktadır. Mevcut mesleki gelişim modelleri genellikle öğretmenlerin bilgi ve inançlarını, sınıf içi uygulamalarını ve öğrenci öğrenme sonuçlarını geliştirmeye odaklanmaktadır. Ancak, bu makale, mesleki gelişimin daha dinamik ve esnek bir süreç olduğunu ve öğretmenlerin kişisel, profesyonel ve süreçle ilgili özelliklerinin bu süreci nasıl şekillendirdiğini vurgulamaktadır.

Sonuç olarak, öğretmenlerin mesleki gelişimini etkili bir şekilde tasarlamak için, süreçle ilgili tüm bileşenleri bir arada ele almak gerekmektedir. Gelecekteki araştırmalar, mesleki gelişim sürecinin nasıl daha etkili, verimli ve sürekli hale getirilebileceğini araştırmalı ve bu süreci destekleyen faktörleri daha ayrıntılı olarak incelemelidir. Bu yeni kavramsal çerçeve, öğretmenlerin mesleki gelişim sürecine daha fazla katılım göstermelerini sağlamak ve bu süreci daha anlamlı hale getirmek için önemli bir adım olarak değerlendirilebilir.

Kaynak: Sancar, R., Atal, D., & Deryakulu, D. (2021). A new framework for teachers’ professional development. Teaching and Teacher Education, 101, 103305. https://doi.org/10.1016/j.tate.2021.103305

Öğretmenlerin Mesleki Gelişimi İçin Yeni Bir Çerçeve

Temel Amaçlar

Yöntem

Temel Bulgular

Sonuç

İki Nokta

Biz Kimiz?

Araştırma Alanlarımız

Araştırma Desteklerimiz

Programlarımız