Dijital Göçebelerde Yalnızlık ve Kişisel İlişkileri Geliştirmek için Sosyal Medyanın Kullanımı

Bu çalışma, farklı konumlardan uzaktan çalışan profesyonelleri kapsayan “dijital göçebe” (digital nomad, DN) yaşam tarzı ile yalnızlık deneyimleri arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Çalışmada, dijital göçebeliğin iş esnekliği, yüksek hareketlilik ve boş zaman odaklı yaşam gibi avantajlar sunarken aynı zamanda yalnızlık riskini de beraberinde getirdiği ifade edilmektedir. Çalışma, dijital göçebelerin yalnızlıkla başa çıkma stratejileri kapsamında sosyal medya platformlarını nasıl kullandıklarını inceleyerek algılanan yalnızlık olgusuna yönelik güncel bir tartışma ortaya koymaktadır.

Amaç

Gönüllü yalnızlık yerine algılanan yalnızlığa odaklanan bu araştırmanın amacı, dijital göçebelerde algılanan yalnızlık ile sosyal medya arasındaki kesişimi incelemektir.

Yöntem 

Metodoloji 

Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bu çalışmada, derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Görüşme soruları,  “Neden?” ve “Nasıl?” soruları (“Neden yalnız hissediyorsunuz?”, “Yalnızlıkla nasıl başa çıkıyorsunuz” vb.) çerçevesinde oluşturulmuştur. Katılımcıların araştırmaya dâhil edilme süreci, sosyal medya çağrıları üzerinden gerçekleştirilmiştir. 

Veri Toplama

Çalışmada, amaçlı örneklem yöntemi kullanılmış; 30 kişi ile derinlemesine görüşmeler çevrim içi platformlar aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların yaş aralıkları 20’li yaşların sonu ve 40’lı yaşların başı arasındadır. Görüşmeler ortalama 65 dakika sürmüş, ses/görüntü kayıtları alınmıştır. 

Veri Analizi

Görüşme transkriptleri, tematik analiz yaklaşımı kullanılarak çok aşamalı bir süreçle analiz edilmiş; NVivo yazılımı aracılığıyla tümevarımsal, veri odaklı kodlama gerçekleştirilmiştir. Temalar belirlenmiş, 25. katılımcıdan itibaren tematik doygunluğa ulaşılmıştır. 

Bulgular

• Dijital göçebeliğin yalnızlık üzerindeki etkilerinin çok boyutlu olduğu görülmektedir.

Bu çalışmanın bulgularında, dijital göçebeliğin yalnızlık ile ilişkisinin olduğu ve olmadığı durumlar birlikte gözlemlenmiştir: 

• Katılımcıların bir kısmı, yalnızlığın mutlaka mutsuzluk anlamına gelmediğini, aksine bireysel tatmin, sakinlik ve direnç kaynağı olabileceğini ifade etmiştir. 
• Bazı katılımcılar, yerleşik yaşamlarında destekleyici insanların bulunmadığı durumlarda, dijital göçebeliğin yalnızlığı azalttığını belirtmişlerdir. 
• Katılımcılardan bazıları ise dijital göçebeliğin yalnızlık hissini arttırdığını belirtmişlerdir. Bu durum ise sosyal ağlardan uzak kalma sebebi ile açıklanmıştır. 
• Göçebe yaşam tarzının hızı da yalnızlık durumunu etkilemektedir. Sürekli hareket etme durumunun yalnız kalmayı daha çok etkilediği görülmüştür. 
• Kişilik özelliklerinin yalnızlık durumunu etkilediği belirtilmiştir. İletişim kurma konusunda çekinceleri olan kişilerin yalnız kalma eğilimlerinin daha yüksek olduğu ifade edilmiştir. 

• Dijital göçebeler, algılanan yalnızlıkla başa çıkmak için sosyal medya kullanmaktadır. 

Araştırma, dijital göçebelerin algıladıkları yalnızlıkla başa çıkmak için sosyal medyayı yoğun biçimde kullandıklarını, ancak bu kullanımın farklı sonuçlar doğurduğunu göstermektedir: 

• Katılımcıların önemli bir kısmından elde edinilen bulgulara göre, aile, arkadaş veya benzer düşünen insanlarla bağlantı kurmanın yalnızlık hissini azalttığı ifade edilmiştir. 
• Instagram platformunun yalnızlık hissi ile mücadele etmede olumsuz etkileri olduğu belirtilmiştir. Katılımcılar bu durumu, Instagram platformunda bireylerin sürekli olarak olumlu deneyimlerini paylaşmaları ile açıklamıştır. Bu durum sosyal medya ile gerçeklik arasındaki tutarsızlığı göstermekte; bu tutarsızlık sorun yaratabilmektedir.  
• Bir diğer bulgu da sosyal medyanın destek amaçlı kullanıldığı olmuştur. Dijital göçebeler sosyal ağlarıyla bağlantı kurarak destek almayı amaçlamaktadırlar. 
• Dijital göçebelerin, sosyal medyayı aktif olarak iletişim için kullandıklarında, çevrim dışı buluşmalar da düzenlendiği görülmüş; bu durumun farklı kişiler arasında bağlantı kurmayı sağlayan sosyal sermayeyi güçlendirdiği yorumu yapılmıştır. 
• Dijital göçebelerin, bulundukları yeni ortamlarda yeni kişilerle yüz yüze görüşmeler gerçekleştirmek amacıyla sosyal medya platformlarını kullandıkları belirtilmiştir.
• Sosyal medya platformlarının belli bir iletişim ağı oluşturmasına rağmen derin bağ kurma noktasında yetersiz olduğu ifade edilmiştir. Bu durum sosyal medya platformlarının, yalnızlıkla mücadele noktasında yardımcı olmadığı sonucuna ulaşmayı sağlamıştır. Bu anlamda daha yakın ve güvenilir bağlara ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. 

Sonuç 

Bu çalışmada, dijital göçebelerin yaşadığı zorluklar ve yalnızlıkla mücadeleleri konu edinilmiştir. Dijital göçebelerin karşılaşabileceği önemli sorunlardan biri olan yalnızlık, bir yerde kalış sürelerinin kısa olmasıyla daha da derinleşmekte ve uzun vadeli ilişkiler kurmalarını güçleştirmektedir. Çalışma, dijital göçebelerin sosyal medya kullanımı ile yalnızlık arasındaki ilişkiyi de incelemiş; sosyal medya plaftormlarının yalnızlıkla başa çıkma noktasında bir araç olarak görüldüğünü ortaya çıkarmıştır. Sosyal medya hem yalnızlığı gideren ve bağlar kuran hem de yalnızlığı daha da olumsuz etkileyen ve derin ilişkileri engelleyen bir araç olarak çok taraflı değerlendirilmiştir. Bu bağlamda platform geliştiricilere öneriler sunulmuş; dijital göçebelerin iletişimlerini kolaylaştıran algoritmik sistemlerin oluşturulması gerektiği ifade edilmiştir. 

Kaynak: Miguel, C., Lutz, C., Perez-Vega, R., & Majetić, F. (2024). “Alone on the Road”: Loneliness Among Digital Nomads and the Use of Social Media to Foster Personal Relationships. Media, Culture & Society, 47(3), 546-566. https://doi.org/10.1177/01634437241290087