Geniş Ölçekli Okul Geliştirme: Bağlantılı Okul Sistemlerinde Sistemik Değişikliklerin Sonuçları ve Koşulları

Giriş

Bu çalışma, geniş çaplı okul gelişim programlarının nasıl sistemik değişiklikler sağladığını ve bu değişikliklerin sürdürülebilirliğini incelemektedir. Eğitimdeki reform çabalarının genellikle istenilen etkiye ulaşmada başarısız olduğu gözlemlenmiş olup, bu araştırma İsveç’teki “En İyi Okul İçin İş Birliği” (Collaboration for the Best School Possible - CBSP) adlı büyük çaplı bir okul geliştirme programını inceleyerek, reformun farklı organizasyonel düzeyler üzerindeki etkilerini değerlendirmektedir. Bu araştırma, okul liderleri, öğretmenler ve eğitim otoriteleri arasındaki bağlantıların güçlendirilip güçlendirilmediğini ve bunun başarıya nasıl etki ettiğini ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Amaç

Bu araştırmanın temel amacı, büyük çaplı okul geliştirme programlarının, özellikle de CBSP gibi sistemik reformların öğretim kalitesini artırıp artırmadığını ve sürdürülebilir okul gelişimi için gerekli olan koşulları incelemektir. Ayrıca, bu programların, yerel okul sistemlerindeki farklı organizasyonel düzeylerde nasıl algılandığını ve uygulanma süreçlerinin nasıl şekillendiğini araştırmayı hedeflemektedir.

Yöntem

• Araştırma Tasarımı: Bu çalışma, İsveç’teki iki belediyede gerçekleştirilen “En İyi Okul İçin İş Birliği” (CBSP) adlı geniş çaplı okul geliştirme programını incelemek amacıyla çok düzeyli bir analiz yaklaşımı kullanmıştır.
• Katılımcılar: Çalışmada dört organizasyonel düzeyden katılımcılar yer almıştır: Ulusal Eğitim Ajansı temsilcileri, yerel eğitim otoriteleri, okul liderleri (müdürler ve diğer yöneticiler), öğretmenler.
• Veri Toplama:
  • Yarı Yapılandırılmış Görüşmeler: Araştırmada, farklı düzeylerden 40’tan fazla katılımcı ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır.
  • Döküman Analizi: Yerel ve ulusal düzeyde eğitim yönetimine dair politika belgeleri toplanmış ve analiz edilmiştir. Ayrıca “En İyi Okul İçin İş Birliği” programına dair okullardan gelen belgeler analiz edilmiştir.
• Veri Analizi:
  • Nitel Analiz: Elde edilen veriler, tematik analiz yöntemiyle incelenmiştir. Katılımcıların programı nasıl algıladığı, uygulama süreçleri ve programın sonuçları üzerine odaklanılmıştır.
  • Çok Düzeyli Karşılaştırma: Ulusal, yerel ve okul düzeyindeki uygulamalar ve algılar karşılaştırılarak programın farklı bağlamlarda nasıl uygulandığı ve algılandığı değerlendirilmiştir.

Temel Bulgular

1. Programın Etkileri: CBSP programı, kalite güvence sistemlerinin güçlendirilmesi ve liderlik uygulamalarının iyileştirilmesi açısından olumlu sonuçlar vermiştir. Özellikle, okul liderleri ve öğretmenler arasındaki iş birliği artırılmıştır.
2. Analiz Aşamasının Önemi: Programın ilk analiz aşaması, okulların sonuçları ve gelişim ihtiyaçlarını daha derinlemesine anlamalarını sağlamış ve ortak bir vizyon geliştirilmesine katkıda bulunmuştur.
3. Süreklilik Sorunu: CBSP programı, belirli değişiklikler sağlasa da bu değişikliklerin sürdürülebilirliği konusunda zorluklar yaşanmıştır. Özellikle, öğretim uygulamalarındaki genel iyileştirmelerin sürdürülebilir hâle getirilmesi zor olmuştur.
4. Çatışmalar: Programın ulusal düzeyde başlatılması ve yerel otoritelerin sorumluluklarını geçersiz kılabileceği algısı, bazı okul liderleri arasında olumsuz karşılanmıştır. Bununla birlikte öğretmenler ve yerel otoriteler, devletin desteğini eşitlikçi bir okul sistemi sağlamak için olumlu bulmuştur.

Sonuç

Çalışma, geniş çaplı okul geliştirme programlarının etkili olabilmesi için sistematik bir yaklaşım benimsenerek organizasyonel düzeyler arasındaki bağlantıların güçlendirilmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Sürdürülebilir değişim için yalnızca öğretim kalitesine odaklanmanın yeterli olmadığı, aynı zamanda okul sistemlerinin organizasyonel altyapısının, liderlik uygulamalarının ve destek yapıların da geliştirilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Özellikle, programın uzun vadede kalıcı etkiler sağlayabilmesi için ulusal düzeyde başlatılan reformların yerel düzeyde de kabul görmesi ve meşruiyet kazanması gerekmektedir.

Kaynak: Adolfsson, C. H. (2024). Large-scale school improvement: results of and conditions for systemic changes within coupled school systems. Journal of Educational Change, 1-25. https://doi.org/10.1007/s10833-024-09509-w