Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması
Bu araştırma, 2024 yılı itibarıyla çocukların bilişim teknolojilerini kullanım biçimlerini incelemeyi amaçlamıştır. Özellikle, teknolojinin eğitimdeki yeri, çocukların sosyal becerileri üzerindeki etkisi ve teknolojik araçların bağımlılık yaratma potansiyeli gibi konular üzerinde durulmuştur.
- Sosyal medya kullanan çocukların oranı 2024 yılında %66,1 oldu.
Yaş gruplarına göre sosyal medya kullanımı incelendiğinde bu oran 6-10 yaş grubunda %53,5, 11-15 yaş grubunda ise %79,0 oldu.
Sosyal medya kullanan çocukların %97,9’u düzenli olarak sosyal medyayı kullandı. Düzenli sosyal medya kullanan çocuklardan sosyal medya platformlarında yaklaşık iki saat ve daha fazla süre geçirenlerin oranı hafta içi %37,1, hafta sonu %49,5 olarak tespit edildi.
Sosyal medyada yaklaşık iki saat ve daha fazla zaman geçiren 11-15 yaş grubundaki çocukların oranının 6-10 yaş grubundaki çocuklardan yaklaşık 20 puan daha fazla olduğu görüldü.
Birçok sosyal medya platformu 13 yaş üzeri için tasarlanmış olsa da çocukların üçte ikisi sosyal medya kullanıyor. Altı yaşından itibaren çocukların yarısı özellikle haftasonu günde en az iki saatini sosyal medyada geçiriyor. Peki bu ne demek? Dijital yerliler olan çocuklar için online platformlar hayatın bir parçası. Dijital göçmenler için arkadaşlarıyla geçirdikleri vakit başka, internette geçirdikleri vakit başkayken, çocuklar, yani yerliler, için internet kimi zaman sosyalleşebilecekleri park veya kafe işlevi de görüyor. Yaşın ilerlemesiyle artan sosyal medya kullanımı da çocukların hayata daha fazla dâhil olduğunun bir göstergesi olabilir. Burada unutulmaması gereken, çocukları önceki nesillerin çocukluğunu yaşamaya zorlamak yerine kendi dünyaları içerisinde kontrollü ve doğru sınırlarla var olmalarına izin vermek gerektiğidir. Gerçek hayattaki varlıklarını değerli kılmak, sosyal duygusal ihtiyaçlarını mümkün olduğunca aile içerisinde karşılamak onları internetin zararlarına karşı daha dayanıklı kılar. İnternet ortamından duygusal bir fayda görme ihtiyacı olmayan çocuklar kötü niyetli manipulatif girişimlere de daha kapalı olacağı için interneti ne kadar süre kullandıkları esas problem olmaktan çıkabilir. İnternet ortamının çocuklar için daha güvenli hâle gelebilmesi için platformların düzenli olarak denetlenmesi ve ailelerin güvenli internet kullanımı açısından bilinçlendirilmesine yönelik politikalar izlenmelidir.
- Çocukların %96,3’ü YouTube kullandı
Çocukların en fazla kullandıkları sosyal medya platformu, %96,3 ile YouTube oldu. Bunu sırasıyla, %41,5 ile Instagram, %26,2 ile TikTok, %21,4 ile Snapchat, %13,6 ile Pinterest, %9,5 ile Facebook ve %4,9 ile X izledi.
Tablo 2. Çocuklarda, sosyal medya platformları kullanım oranları
YouTube (%96,3), Instagram (%41,5) ve TikTok (%26,2), çocukların sosyal medya kullanımında öncelikli olarak dikkat edilmesi gereken üç platform olarak karşımıza çıkıyor. Bu platformlar arasında büyük bir farkla en fazla kullanılan YouTube. Kimi zaman bilgi alma, kimi zaman da günlük TV izleme veya eğlence platformu olarak kullanılabildiği için diğer sosyal medya platformlarından farklı bir konumda. Farklı işlevleri sebebiyle kullanımının sınırlandırılması da oldukça zor görünüyor. Çocukların sağlıklı kullanımı için oluşturulmuş içerik kısıtlamaları olsa da kısıtlama kriterleri çoğu zaman yeterli değil. Sosyal etkileşim, mesajlaşma, video izleme, paylaşım yapma gibi farklı özellikleriyle önce çıkan bu platformlar kimi zaman çocukların duygu durumunu ve davranışlarını bozucu etki gösterebiliyor. Çocukların ve ailelerin bu platformların kullanımıyla ilgili bilinçlendirilmesi ve tüketilen içeriklerin ailelerin kontrolü altında olması önem taşıyor.
- Cep telefonu/akıllı telefon en fazla internette gezinme amacı ile kullanıldı.
Düzenli cep telefonu/akıllı telefon kullandığını beyan eden çocukların oranı %98,2 oldu. Çocukların cep telefonu/akıllı telefonu kullanım amaçları incelendiğinde en büyük pay %77,9 ile internette gezinme oldu. Ardından %77,3 ile görüntülü veya görüntüsüz konuşma, %75,0 ile film, dizi, TV yayınları veya video izleme ve %73,6 ile sosyal medya kullanımı geldi..
Düzenli cep telefonu kullanan 6-15 yaş arası çocukların oranı %98,2. Sadece kendine ait akıllı telefonu olan çocuk oranı ise %43,9. Çocuklarda akıllı telefon kullanımının zihinsel sağlığı kötü etkilediği biliniyor. Bununla birlikte neredeyse bütün çocuklar düzenli olarak akıllı telefon kullanıyor. Diğer bilişim teknolojilerinden farklı olarak sadece bireysel kullanım için üretilen bu cihazlar, kullanılırken içeriğine dikkat edilmesi gerekenler arasında en önemlilerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. Tüm sosyal medya platformlarına ve her türlü internet içeriğine açık oldukları için gerektiği takdirde çocuk modunda kullanımına izin verilmesi ve kontrolsüz olarak kullanılmaması önem arz ediyor.