Avrupa'da Dijital Kumar

Avrupa kumar endüstrisi dijitalleşme ile büyüyor.

Dijitalleşme, kumarın sanal ve erişilebilir biçimlerde oynanmasını kolaylaştırarak pazar dinamiklerini önemli ölçüde dönüştürmüştür. Grafik 1, 2019 ile 2029 yılları arasındaki dönemde Avrupa kumar pazarına ilişkin brüt gelirleri, fiziksel ve çevrim içi platformlara göre yıllık bazda karşılaştırmalı olarak sunmaktadır. 2019 yılında kara tabanlı kumar faaliyetleri 76 milyar € gelirle toplam pazarın büyük bölümünü oluştururken, çevrim içi kumarın payı 26,7 milyar € seviyesinde kalmıştır. 2020 yılında COVID-19 pandemisinin etkisiyle fiziksel mekânlara erişimin kısıtlanması sonucu fiziksel kumar gelirlerinde ciddi bir düşüş yaşanmış (53,8 milyar €), buna karşılık çevrim içi kumar gelirlerinde artış gözlemlenmiştir (31,5 milyar €).

2021 sonrasında fiziksel kumar faaliyetleri kademeli olarak toparlanma sürecine girerken, çevrim içi kumar sektörü istikrarlı bir büyüme eğilimi sergilemeye devam etmiştir. 2024 yılı itibarıyla çevrim içi kumar gelirlerinin 47,9 milyar €’ya ulaşması beklenmekte olup, bu rakamın 2029 yılında 66,8 milyar €’ya yükselmesi öngörülmektedir. Aynı dönemde fiziksel kumar gelirlerinin de artarak 82,4 milyar €’ya çıkması beklenmektedir.

Kumar endüstrisinin bu denli hızlı ve kesintisiz bir büyüme göstermesi, yalnızca ekonomik göstergeler bağlamında değil, aynı zamanda toplumsal etkileri açısından da dikkatle değerlendirilmesi gereken bir olgudur. Özellikle çevrim içi platformların görece denetimsiz yapısı, kullanıcı verilerinin ticari amaçlarla işlenmesi ve bağımlılık yaratma potansiyeli, sektörün büyümesini tartışmalı bir zemine oturtmaktadır. Gelir artışlarının büyük ölçüde kullanıcıların daha fazla zaman ve kaynak harcamalarını teşvik eden stratejiler üzerinden sağlanması, özellikle gençler ve psikolojik açıdan kırılgan bireyler için ciddi riskler barındırmaktadır. Bu bağlamda dijital kumar, bireysel tercihlerle şekillenen bir eğlence biçiminden çok, algoritmalar aracılığıyla yönlendirilen ve davranışsal bağımlılığı besleyen bir tüketim modeli hâline gelmektedir. Dolayısıyla kumar sektöründeki büyüme etik, hukukî ve psikososyal boyutlarıyla da çok yönlü olarak ele alınması gereken bir kamusal mesele niteliği taşımaktadır.

Casino, Avrupa çevrim içi kumar pazarının lideri konumunda.

2024 yılı itibarıyla Avrupa çevrim içi kumar pazarında en yüksek gelir payını %45 oranıyla çevrim içi casino faaliyetleri (slot makineleri, rulet vb.) oluşturmaktadır. Bu kategoriyi, %29’luk payla spor ve etkinlik bahisleri takip etmektedir. Çevrim içi piyango toplam gelirin %15’ini oluştururken, at yarışları %5’lik bir paya sahiptir. Poker, bingo ve benzeri diğer içerikler ise %3’er oranla daha sınırlı kalmıştır.

Bu dağılım, çevrim içi kumar pazarında en yüksek gelir sağlayan faaliyetlerin şansa dayalı, hızlı sonuç veren ve tekrar oynanma olasılığı yüksek olan içerikler etrafında yoğunlaştığını göstermektedir. Özellikle casino faaliyetlerinin %45 gibi yüksek bir gelir payına ulaşması, kullanıcıların bilinçli karar verme süreçlerinden çok, hızlı ve sürekli tekrar eden oyunlara yöneldiğini göstermektedir. Bu eğilim, oyuncuların kısa sürede yüksek miktarda para harcamasına zemin hazırlayan bir sistemin oluşmasına neden olmakta; böylelikle kumar bağımlılığı riskini önemli ölçüde artırmaktadır.

Kumar sektörü mobilleşiyor, riskli gruplar için erişim kolaylaşıyor.

2024 yılı itibarıyla Avrupa çevrim içi kumar pazarında elde edilen gelirlerin önemli bir bölümü mobil cihazlar üzerinden gerçekleştirilen faaliyetlerden kaynaklanmaktadır. Mobil telefonlar ve tabletler gibi taşınabilir cihazların toplam çevrim içi kumar gelirindeki payının %58’e ulaşacağı öngörülmektedir. Bu eğilim, kullanıcıların masaüstü cihazlardan mobil platformlara yöneliminde kayda değer bir artış yaşandığını ortaya koymaktadır. 2024–2029 döneminde masaüstü cihazlar üzerinden gerçekleştirilen bahislerin toplam gelir içerisindeki payının %42’den %33’e düşmesi, aynı dönemde mobil cihazlar aracılığıyla elde edilen gelirin %67’ye yükselmesi beklenmektedir. Bu dönüşüm yalnızca kumar sektörüyle sınırlı kalmamakta; dünya genelinde dijital tüketim alışkanlıklarının mobil platformlar lehine yeniden şekillendiği daha geniş bir dijitalleşme sürecinin parçası olarak değerlendirilmelidir. Mobil erişimin artması, kullanıcıların kumar içeriklerine günün her saati ve her yerden ulaşabilmesini mümkün kılmaktadır. Bu durum özellikle çocuklar, ergenler ve bağımlılık riski taşıyan diğer kırılgan gruplar açısından daha kolay erişilebilen ancak denetim mekanizmaları yetersiz bir kumar ortamı yaratmakta; dijital mecralarda maruz kalınan içerikler, bu yaş gruplarında erken yaşta kumar davranışlarının gelişmesine zemin hazırlamaktadır.

Avrupa kumar pazarında lider İtalya, dijital kumarda ise Birleşik Krallık öne çıkıyor.

2023 yılı itibarıyla 21,0 milyar € brüt oyun geliriyle İtalya, Avrupa’nın en büyük kumar pazarı konumundadır. İtalya’yı 19,8 milyar € ile Birleşik Krallık, 14,4 milyar € ile Almanya ve 14,0 milyar € ile Fransa izlemektedir. Birleşik Krallık, 11,1 milyar €’luk çevrim içi kumar geliriyle dijital alanda öne çıkarken, İtalya ve Fransa bu alanda daha sınırlı paylara sahiptir. Çevrim içi kumarın toplam kumar gelirleri içindeki oranı ülkelere göre değişmekte; İsveç, Finlandiya ve Danimarka gibi ülkelerde %68’in üzerinde seyrederken Almanya, İtalya ve İspanya gibi ülkelerde bu oran %25’in altındadır. Bu farklılıklar, dijitalleşmenin Avrupa kumar endüstrisinde ülkeden ülkeye değişen hız ve yoğunlukta ilerlediğini ortaya koymaktadır.

Grafik 4’teki veriler, Avrupa kumar endüstrisinde dijitalleşmenin homojen bir süreç olmadığını ve ülkelerin yasal düzenlemeleri, kültürel tutumları ile ekonomik yapılarının bu sürecin seyrini doğrudan etkilediğini ortaya koymaktadır. Birleşik Krallık gibi çevrim içi kumara açık ve erken uyum sağlamış ülkelerde dijital pazar hızla büyürken, Almanya, İtalya ve İspanya ülkelerde hâlâ fiziksel kumarın baskın olması, hem yasal sınırlamalar hem de dijital dönüşüme karşı daha temkinli yaklaşımların varlığına işaret etmektedir. Öte yandan, çevrim içi kumarın toplam gelir içindeki payının %50’yi aştığı ülke sayısının giderek artması, dijitalleşmenin önlenemez bir yöne doğru gittiğini göstermektedir. Bu durum, denetim mekanizmaları yetersiz kaldığında, halk sağlığı açısından ortak bir risk alanı oluşturmaktadır. Dolayısıyla, her ülkenin kendi iç dinamiklerine göre şekillenen bu geçiş süreci sosyal fayda ve etik düzenleme bağlamında bütüncül bir politika yaklaşımı gerektirmektedir.