Bekâr Annelerde Birikimli Stres: Potansiyel Risk Faktörlerinin İncelenmesi

Bu çalışma, Almanya’da yaşayan 923 bekâr anne üzerinde yapılan bir araştırmaya dayanarak, bu annelerin yaşadığı stresin temel nedenlerini ve bu faktörlerin birbirleriyle olan etkileşimlerini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, bekâr annelerde stres yaratan düşük ebeveynlik öz yeterlik inancı, çocuklardan birinin engelli olması, algılanan düşük sosyal destek, yeni bir ilişki içinde olma ve en küçük çocuğun yaşı gibi risk faktörlerini kapsamlı bir şekilde değerlendirmiştir. Ayrıca, bu risk faktörlerinin birikimli etkilerinin, annelerin çocuk davranışlarından kaynaklanan stres düzeylerini nasıl önemli ölçüde artırdığı ortaya konmuştur. Çalışma, bireysel risk faktörlerinin ötesine geçerek, bu faktörlerin bir arada ortaya çıktığında neden oldukları kümülatif stresin önlenmesi ve yönetilmesi için öneriler sunmaktadır. Bu kapsamda, sosyal destek mekanizmalarının ve psikolojik dayanıklılık artırıcı müdahalelerin önemine vurgu yapılmıştır. Makale, yalnız ebeveynlerin stres düzeylerinin anlaşılması ve bu stresin azaltılmasına yönelik bütüncül yaklaşımlar geliştirilmesi için değerli bir kaynak sunmaktadır. Sosyal bilimciler, politika yapıcılar ve uygulayıcılar için rehber niteliği taşıyan bu çalışma, yalnız annelerin yaşam kalitesini artırmaya yönelik stratejiler geliştirilmesine ışık tutmaktadır. 

Amaç

Bu çalışma, Almanya’da yaşayan yalnız annelerin stres düzeylerini etkileyen faktörleri ve bu faktörlerin birikimli etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, ebeveyn öz yeterlik inancı, sosyal destek düzeyi, çocukların özel ihtiyaçları ve diğer çevresel etmenlerin stres üzerindeki etkilerini değerlendirmektedir.

Yöntem

Metodoloji: Bu çalışma, Almanya’daki bekâr annelerin yaşadığı stresin belirleyici faktörlerini ve bu faktörlerin bir araya gelerek stres düzeyini nasıl etkilediğini anlamak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada nicel yöntem kullanılmış ve çok değişkenli regresyon analizleri ile ANOVA testleri uygulanmıştır. Çalışma, bekâr annelerin ebeveynlik stresini çocuk ve ebeveyn kaynaklı stres alanları üzerinden değerlendirmiştir.

Veri Toplama: Veri toplama süreci altı hafta boyunca çevrim içi bir anket aracılığıyla yürütülmüştür. Katılımcılar, Almanya genelindeki bekâr ebeveynlere yönelik bir derneğin üyeleri ve sosyal medya gruplarından seçilmiştir. Ankette sosyodemografik bilgiler, ebeveynlik stresi ve kaynaklar değerlendirilmiştir. Toplamda 18-60 yaş arası 923 bekâr anne çalışmaya katılmıştır.

Veri Analizi: Çalışmada, bekâr annelerin potansiyel risk faktörleri ile stres düzeyleri arasındaki ilişkiler ikili korelasyon ve çoklu doğrusal regresyon analizleri ile incelenmiştir. Ayrıca, stresörlerin bir arada bulunmasının stres üzerindeki etkisini test etmek için tek faktörlü varyans analizleri (ANOVA) gerçekleştirilmiştir. 

Temel Bulgular

Araştırmacılar, bekâr annelerin stresini etkileyen faktörleri şu başlıklar etrafında incelemiştir:

• Anne öz yeterlik inancının düşüklüğü stresi artırmaktadır: Araştırma, öz yeterlik inancı düşük olan annelerin çocuk yetiştirme sürecinde daha fazla stres yaşadığını ortaya koymuştur. Bu, ebeveynlik rollerinde kendine güven eksikliğiyle ilişkilendirilmiştir.
• Çocuklarda engellilik veya kronik hastalık varlığı önemli bir stres faktörüdür: Annelerden bir veya daha fazla çocuğunda engellilik ya da kronik hastalık bulunanlar, diğerlerine göre daha yüksek düzeyde stres bildirmiştir. Çocuğun özel ihtiyaçları, bakım taleplerini artırmaktadır.
• Sosyal destek eksikliği stresi şiddetlendirmektedir: Düşük düzeyde algılanan sosyal destek, tek ebeveynli annelerin stresini artıran önemli bir faktör olarak belirlenmiştir. Destek mekanizmalarının zayıflığı, annelerin yükünü artırmaktadır.
• Birden fazla stres faktörünün birleşimi stresi katlamaktadır: Araştırma, birden fazla risk faktörünün bir arada bulunmasının stres üzerinde kümülatif bir etki yarattığını göstermiştir. Özellikle çocuk davranışlarına bağlı stres, bu risk faktörlerinin birikimiyle belirgin şekilde artmaktadır.
• Yeni bir partnerin varlığı stres düzeyini azaltabilir: Araştırma, yeni bir romantik ilişki içinde olan annelerin stres düzeylerinin, yalnız olanlara kıyasla daha düşük olduğunu göstermiştir. Ancak bu durum, ilişkinin kalitesine ve partnerin destekleyici olup olmamasına bağlıdır.
• En küçük çocuğun yaşı stres seviyesini etkiler: Küçük yaştaki çocuklara sahip anneler, çocukların bağımlılık düzeyinin yüksekliği nedeniyle daha fazla stres yaşamaktadır. Çocuk büyüdükçe, annenin üzerindeki bakım yükü azalmaktadır.
• Stres kaynaklarının farklı kategorilere göre değişimi: Stres, çocuk davranışları, ekonomik zorluklar ve kişisel yeterlik hissi gibi kategoriler arasında farklı yoğunluklarda yaşanmaktadır. Çocuk davranışlarından kaynaklanan stres, annelerin genel stres düzeyine en büyük katkıyı sağlamaktadır.
• Sosyoekonomik durum stres üzerinde belirleyici bir role sahiptir: Ekonomik olarak daha dezavantajlı durumda olan annelerin, gelir düzeyi daha yüksek olanlara kıyasla daha fazla stres yaşadığı tespit edilmiştir. Finansal kaygılar, anne ve çocukların yaşam kalitesini doğrudan etkilemektedir.

Sonuç

Bu makale, Almanya’daki bekar annelerin karşılaştıkları stres faktörlerini ve bu faktörlerin birleşik etkilerini incelemektedir. Çalışma, düşük ebeveynlik öz yeterlik inancı, engelli çocukların bakım gereksinimleri, yetersiz sosyal destek ve yeni bir ilişki içinde olmanın yarattığı ek yükler gibi risk faktörlerini tanımlamaktadır. Ayrıca, stresin çocukların özellikleri ve davranışlarıyla ilgili boyutlarda yoğunlaştığı ve birden fazla stresörün birleşik etkisinin, algılanan stres seviyesini ciddi şekilde artırdığı vurgulanmaktadır. Araştırma, sosyal destek ve ebeveynlik öz yeterlik inancı gibi psikolojik kaynakların, stresin azaltılmasında önemli rol oynadığını ortaya koymuştur. Sonuç olarak, makale, tek ebeveynli annelerin yaşadıkları zorlukların kapsamlı bir şekilde ele alınmasının gerekliliğini vurgulamakta ve bu grubun yaşam kalitesini artırmak için çok yönlü müdahale stratejilerinin geliştirilmesini önermektedir. Bu bulgular, yalnızca tek ebeveynli aileler için değil, aynı zamanda sosyal politika yapıcılar ve aile destek hizmetleri için de önemli çıkarımlar sunmaktadır.

Kaynak

Sartor, T., Lange, S., & Tröster, H. (2022). Cumulative stress of single mothers: An exploration of potential risk factors. The Family Journal, 31(1), 5–20. https://doi.org/10.1177/10664807221104134