Yeni Ebeveynler için Babalık İzni, Ruh Sağlığı ve İyilik Hâli: Birleşik Krallık’ta Yapılan Ulusal Bir Anketten Elde Edilen Bulgular

Bu makalede, babalık izninin ebeveynlerin  ruh sağlığı ve iyilik hâli ile ilişkisi incelenmiştir. Bu çalışma, Birleşik Krallık’ta  gerçekleştirilmiş; izin politikası ve erişim  haklarının ebeveynler üzerindeki etkisini ele  almıştır. Babalık izninin ebeveynlerin ruh  sağlığı ve iyilik hâli üzerinde olumlu etkisi  olacağı ve bu etkinin belirli gruplara göre  değişiklik göstereceği varsayılmıştır. Bu  bağlamda, Birleşik Krallık kapsamında bir  ulusal anket veri seti kullanılmıştır.

AMAÇ

Bu makalenin temel amacı, babalık  izni kullanımının ruh sağlığı ve iyilik  hâli ölçümleri ile ilişkisini ulusal anket  verileri aracılığıyla incelemektir. Bu amaç  doğrultusunda Understanding Society verileri kullanılmış; anne ve babanın ruh  sağlığı birlikte değerlendirilmiştir

YÖNTEM

Metodoloji ve Veri Toplama

Bu makale, yeni ebeveynler hakkında  anket verilerine dayanan analitik bir  çalışmadır. Çalışmanın veri toplama  süreci şu şekilde özetlenebilir:

• Veri Kaynağı: Çalışma, 2009’da  başlatılan, Birleşik Krallık’ta ulusal temsiliyete sahip ve hâlen  devam eden bir araştırma olan  Understanding Society verilerini  kullanmıştır.
• Örneklem: 2009’dan 2019’a kadar  (dalga 1-10) doğan bebeklerin ebeveynlerine ait veriler toplanmıştır.
• Katılım Kriterleri: Katılımcılar  şu şartları karşılamaları hâlinde  çalışmaya dâhil edilmişlerdir: 1)  Katılımcıların 2010-2020 yılları  arasında yapılan 2-10. dalgalarda,  bebeklerinin biyolojik anne veya  babaları olmaları, 2) Katılımcıların  ebeveyn olarak doğumdan önceki  ve sonraki dalgalarda birlikte  yaşamaları, 3) Babaların iki dalga  boyunca aynı işverende çalışıyor  olmaları, 4) Katılımcılara dair eksiksiz veri (babalık izni alma  durumu) olması.
• Nihai Örneklem Büyüklüğü:  Örneklem sayısı (tüm dâhil edilme  kriterleri sonunda), babalar için 1.601 ve anneler için 1.601  şeklindedir.

Veri Analizi

Bu çalışmada, babalık izni kullanımını  etkileyen ebeveyn özelliklerini belirlemek amacıyla lojistik regresyon  kullanılmıştır. Babalık izni ile ruh sağlığı ve iyilik hâli arasındaki ilişkiyi  incelemek için ise Ters Olasılık Ağırlıklı  Regresyon Ayarlaması (IPWRA) yönteminden yararlanılmıştır. Sonuçların farklı alt gruplarda değişip  değişmediğini değerlendirmek için  dört alt grup analizi uygulanmıştır: 1)  Medyan net hanehalkı aylık gelirinin  üzerinde ve altında olan ebeveynler,  2) Birleşik Krallık’ta doğanlar ve doğmayanlar, 3) İlk kez ebeveyn olanlar ve hâlihazırda çocuğu olanlar,  4) İzin süreleri (≤2 hafta veya >2 hafta). Sonuçların güvenilirliği test  edilmiş ve veri toplama ile analiz sürecinde Stata 18 kullanılmıştır.

TEMEL BULGULAR

Araştırmanın bulgularına göre, babaların  büyük bir çoğunluğu (%78’i) babalık izni  aldığını bildirmiştir. İzin süresini belirten babalar arasında medyan izin süresi iki  hafta olarak hesaplanmıştır.

Babalık izni alma olasılığı, ebeveynlerin belirli özelliklerine göre  farklılık göstermiştir.

• Ebeveyn Yaşı: Babalık izni alma olasılığı,  bebeğin annesinin yaşı daha büyük  olduğunda daha yüksek çıkmıştır.  Buna karşın, babaların yaşları daha  büyük olduğunda babalık izni bildirme  olasılıkları daha düşük olmuştur.
• Bebeğin Yaşı/Zaman Farkı: Bebeğin  doğumundan itibaren geçen sürenin  daha uzun olması durumunda, babalık  izni bildirme durumu daha düşük  çıkmıştır.
• Eğitim ve Doğum Yeri: Babalık izni alma  olasılığı, düşük eğitimli ve Birleşik Krallık  dışında doğmuş babalarda anlamlı  şekilde daha düşük saptanmıştır.

Babalık izni ile babaların ve annelerin ruhsal iyilik hâli arasında güçlü ve anlamlı bir ilişki  bulunmamıştır.

• Babaların Ruhsal İyilik Hâli: Babalık  izni alan babaların ruhsal iyilik puanları,  izin almayan babalara göre biraz daha  yüksek çıkmıştır. Ancak bu farkın küçük  olduğu ve istatistiksel olarak anlamlı  olmadığı belirtilmiştir.
• Babaların Ruhsal Hastalıkları: Babalık  izni alan babalar arasında ruhsal hastalık taramasının pozitif çıkma  olasılığı, anlamlı olmayan bir şekilde  daha düşük çıkmıştır.
• Annelerin Ruh Sağlığı: Anneler için,  partnerlerinin babalık izni alması ile  ruh sağlığı arasında güçlü bir ilişki  bulunmamıştır.
• Daha Uzun İzin Süresinin Etkisi:  Çalışmanın örnekleminde babaların  çoğu çok kısa süreli izin kullandığı  için bunun çocuk bakımına anlamlı  bir etkisi gözlemlenmemiştir. Ancak  yapılan ek analizler, daha uzun babalık  izninin ruh sağlığıyla olumlu yönde ilişkili  olabileceğini göstermiştir.

Hane geliri, babalık izni ile ruhsal sağlık arasındaki ilişkiyi etkileyen önemli bir eşitsizliği ortaya çıkarmıştır.

• Ortalama Gelir Üstündeki Babalar:  Ortalama hanehalkı gelirinin üzerinde  gelire sahip babalarda, babalık izni  kullanımı ile daha iyi ruhsal sağlık  arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur.
• Ortalama Gelir Altındaki Babalar:  Ortalamanın altında gelire sahip babalar için babalık izni kullanımı daha  düşük ruhsal sağlıkla ilişkili görülmüştür;  ancak bu ilişki zayıf değerlendirilmiştir.

SONUÇ

Bu çalışma, Birleşik Krallık’ta yasal babalık  izninin nispeten kısa süreli ve düşük ücretli  olduğu bir ortamda, izin ile ebeveynlerin  ruh sağlığı ve iyilik hâli üzerinde güçlü  bir ilişki olmadığını ortaya koymuştur.  Örneklemdeki çoğu babanın kullandığı  kısa süreli izinlerin, bu sonuçlar üzerinde büyük bir etkiye sahip olamayacak kadar  kısa olduğu öne sürülmüştür. Babalık izni,  özellikle yüksek gelirli hanelerdeki babalar  için ruhsal sağlığı iyileştirme potansiyeli ile değerlendirilmiştir. Birleşik Krallık  dışında doğanların ve daha düşük eğitim  seviyesine sahip olanların babalık izninden  daha az yararlanması, izne erişimdeki  mevcut eşitsizlikleri ortaya koymuştur.  Babalara daha uzun izin ve daha yüksek  ücret sağlanan yerlerde bu uygulamaların  etkilerinin incelenmesi önerilmiş; bu  durum gelecekteki politika kararlarına  yol gösterebileceği yönüyle gerekli  görülmüştür.