Annelerin Kitle İletişim Araçlarını Kullanımı ve Çocuklarının Erken Gelişimiyle İlişkisi: Kentsel ve Kırsal Alanların Karşılaştırılması

Bu çalışmada, kitle iletişim araçlarının  ebeveynlerin çocuklarını yetiştirme  noktasındaki etkileri konu alınmıştır. Bu  konu, Bangladeş kapsamında incelenirken  medya kullanımı ve erken çocuk gelişimi  arasındaki ilişkide kır-kent ayrımı da esas  alınmıştır. Bu bağlamda, test edilen hipotez  şu şekilde olmuştur: “Kırsal alanlardaki  annelerin kitle iletişim araçlarını kullanımı,  çocuklarının erken çocukluk gelişimi  üzerinde, kentsel alanlardaki annelerin  kullanımına göre daha büyük ve olumlu bir  etkiye sahiptir.”

AMAÇ

Bu çalışmanın temel amacı, kırsal ve  kentsel alanlarda yaşayan annelerin  beş tür kitle iletişim aracını kullanımı ve çocuklarının erken çocukluk gelişimi arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu beş  kitle iletişim aracı, gazeteler/dergiler, radyo,  televizyon, internet ve cep telefonları  olarak belirlenmiştir.

YÖNTEM

• Veri Toplama

Çalışmada, Bangladeş’te 2013 ve  2019 yıllarında toplanan, ulusal temsiliyete sahip ve uluslararası standartlara uygun Çoklu Gösterge Kümeleme Anketi (Multiple Indicator  Cluster Survey, MICS) verileri analiz edilmiştir.

• Örneklem: 2013 ve 2019 turlarına  ait veriler, iki aşamalı, tabakalı  küme örnekleme yöntemiyle  toplanmıştır. Toplamda 2013’te  2.760, 2019’da 3.220 birincil örnekleme birimi kullanılmıştır.  Veriler, hane üyeleriyle yüz yüze  görüşmeler yoluyla elde edilmiştir.
• Maruz Kalma Değişkeni: Çalışmada maruz kalma değişkeni,  annelerin kitle iletişim araçlarını  (gazete/dergi, radyo, televizyon,  internet ve cep telefonu) kullanımını ifade etmektedir.  Gazete, dergi, radyo ve televizyon  kullanım sıklığı annelere veya  birincil bakım verenlere sorulmuş;  yanıtlar “hiç, haftada bir kereden  az, haftada en az bir kez, hemen  hemen her gün” seçenekleri üzerinden ölçülmüştür. Bunun  yanı sıra, son üç ayda internet  ve cep telefonu kullanım sıklığı  da sorulmuş ve aynı yanıt seçenekleriyle kaydedilmiştir.
• Sonuç Değişkeni: Erken çocukluk  gelişimi endeksi, sonuç değişkeni  olarak belirlenmiştir.

• Veri Analizi

Çalışmada veri analizi, kırsal ve kentsel alanlarda anneler arasındaki  farkları ve kitle iletişim araçları kullanımının erken çocukluk gelişimi  üzerindeki etkisini incelemek üzere gerçekleştirilmiştir. Analizler için ki-kare testi, Mann-Whitney testi,  güçlü varyanslı Poisson regresyon  kullanılmıştır. Tüm analizler Stata 15  kullanılarak yürütülmüştür.

TEMEL BULGULAR

• Genel Anlamda Kır ve Kent Farkı

Bulgular, kentsel alanlardaki çocukların  kırsal alanlardaki çocuklara göre erken çocukluk gelişimi seyrinin daha sağlıklı ilerlediği görülmektedir.  Kentsel alanlardaki annelerin daha  fazla ve daha sık kitle iletişim aracı  türlerini kullandıkları, daha yüksek  eğitim ve gelir düzeyine sahip oldukları  görülmüştür. Ayrıca, kırsal alanlarda  annelerin doğurganlık oranı, kentsel  alanlardaki annelere göre daha yüksek  bulunmuştur.

• Medya Kullanımının Erken Çocukluk Gelişimi Üzerindeki Etkisi

Çalışmanın bir diğer bulgusu ise annelerin kullandığı kitle iletişim aracı türlerinin sayısının çocukların  erken çocukluk gelişimi üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkisi olduğunu  göstermektedir; bu etki kırsal alanlarda  kentsel alanlara göre biraz daha güçlü  çıkmıştır. Bununla birlikte, çocukların  erken çocukluk gelişiminin sağlıklı ilerleme olasılığı yaşla birlikte artmış;  kız çocukları erkek çocuklara göre erken  çocukluk gelişiminde daha avantajlı  olmuştur. Bir diğer bulgu, kitle iletişim  aracı kullanım sıklığı arttıkça çocukların  erken çocukluk çağına uygun gelişim  gösterme olasılığının da arttığı, bu  ilişkinin kırsal alanlarda kentsel alanlara  göre daha belirgin olduğudur.

• Kitle İletişim Aracı Türlerinin Erken Çocukluk Gelişimi Üzerindeki Etkisi

Kırsal alanlarda gazete, televizyon  ve internet kullanımı ile sağlıklı erken  çocukluk gelişimi arasında anlamlı  bir ilişki olduğu görülmüştür. Kentsel  alanlarda ise yalnızca radyo kullanımı  anlamlı bulunmuştur. Genel olarak,  annelerin ve birincil bakım verenlerin kitle  iletişim aracı kullanımı, çocukların gelişimi  üzerinde kırsal alanlarda kentsel alanlara  kıyasla daha güçlü bir etkiye sahiptir.

SONUÇ

Araştırma ile, Bangladeş’te kentsel  alanlarda yaşayan çocukların, kırsal  alanlarda yaşayan çocuklara göre erken  çocukluk gelişimlerinin daha sağlıklı  ilerlediği görülmüştür. Annelerin kitle  iletişim araçlarını kullanma sıklığı ve sayısı  ile çocuklarının sağlıklı gelişimleri arasında  pozitif bir ilişki bulunmuştur. Bu ilişkinin  en belirgin özelliği, kırsal alanlarda kentsel  alanlara kıyasla daha güçlü biçimde  gözlemlenmiştir. Sonuç olarak, çocuk  gelişimi ve erken çocukluk eğitimi alanında  bireysel, yenilikçi kitle iletişim kampanyaları  ve halk sağlığı programlarının geliştirilmesi  önerilmektedir.

Kaynak: Islam, M. M. (2023). The use of mass media by mothers and its association with their children’s  early development: Comparison between urban and rural areas. BMC Public Health, 23, 1310. https://doi. org/10.1186/s12889-023-16137-1