Öğretmenlerin İlişki Kurma Becerileri ve Öğrenci Başarısı

Giriş

Öğretmenlerin ilişki kurma becerileri, öğrencilerin akademik ve psikososyal gelişimlerini etkileyen kritik faktörlerden biridir. Eğitim araştırmaları, öğretmenlerin sınıf içindeki ilişki kurma kapasitesinin öğrencilerin öğrenme motivasyonunu artırdığını, sınıf ortamını pozitif yönde etkilediğini ve öğrenme süreçlerinde önemli gelişmeler sağladığını ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, öğretmenin öğrencilerle ve öğrencilerin birbirleriyle olan ilişkilerini şekillendirme yeteneğinin doğrudan eğitim çıktılarını nasıl etkilediğinin sistematik olarak incelenmesi, eğitim politikaları açısından büyük önem taşımaktadır. Norveç’te gerçekleştirilen ve geniş ölçekli öğrenci verilerini içeren bu araştırma, öğretmen-öğrenci ilişkilerini ölçmek için öğrenci algılarına dayalı yeni bir ölçek geliştirmekte ve öğretmen ilişki becerilerinin zaman içindeki istikrarını test etmektedir.

Amaç

Araştırmanın temel amacı, öğretmenlerin sınıf içinde pozitif ilişkiler kurma yeteneklerinin öğrencilerin akademik başarılarına (okuma-yazma ve matematik) ve sosyal-duygusal gelişimlerine olan etkisini incelemek, bu ilişki becerilerinin öğretmenler arasındaki farklılığını ortaya koymak ve öğretmen-öğrenci ilişkilerinin eğitim çıktılarındaki rolünü analiz etmektir.

Yöntem

• Araştırma Tasarımı: Bu çalışma boylamsal bir desene sahiptir ve Norveç’te gerçekleştirilen “İki Öğretmen Projesi”nin (Two Teachers Project) verilerini kullanmıştır. Araştırma kapsamında veriler dört farklı zamanda (1. sınıfın başında, 1. sınıf sonunda, 2. sınıf sonunda ve 3. sınıf sonunda) toplanmıştır. Bu boylamsal yaklaşım sayesinde öğretmen ilişki becerilerinin zamansal istikrarı ve etkileri detaylıca analiz edilmiştir.
• Örneklem: Araştırma örneklemini Norveç’in güney bölgesindeki 150 okuldan rastgele seçilen 300 sınıfta öğrenim gören 5830 birinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Okullar, sınıflara öğrenci atamalarını rastgele olarak yapmakta, bu durum da araştırmanın geçerliliğini güçlendirmektedir.
• Veri Toplama Araçları: Araştırmada öğrencilerin matematik ve okuryazarlık becerileri, okuma motivasyonları (okuma ilgisi ve okuma öz kavramı) ölçülmüş, öğretmenlerin ilişki becerileri ise öğrenci görüşleri alınarak oluşturulmuştur. Öğrencilerin değerlendirmeleri, “Classroom Assessment Scoring System” (CLASS) ve “Social Integration Classroom Climate” ölçeklerinden uyarlanan sorularla gerçekleştirilmiştir. Ayrıca öğrencilerin ailevi ve sosyodemografik verileri de Norveç İstatistik Kurumu kayıtlarından elde edilmiştir.
• Veri Analizi: Çalışmada okullar içinde rastgele atamaya dayanılarak sabit etkili regresyon analizleri kullanılmış, öğretmenlerin ilişki becerilerinin öğrencilerin akademik ve sosyal-duygusal çıktıları üzerindeki etkisi incelenmiştir. Öğrenci değerlendirmelerinden doğabilecek ön yargıları kontrol etmek için “leave-out-mean” yaklaşımı ve kontrol fonksiyon analizi uygulanmıştır.

Temel Bulgular

1. Öğretmenlerin ilişki becerileri, öğrenci başarısını doğrudan etkilemektedir. Öğretmenin ilişki becerilerinde 1 standart sapmalık bir artışta, matematik başarısı %4,6 ve okuryazarlık başarısı %2,7 artmaktadır.
2. Öğretmenlerin ilişki becerileri, öğrencilerin okuma ilgisi ve öz yeterlik algısını artırmaktadır. Öğrencilerin okuma ilgisi %4,9, okuma öz yeterlik algıları %3,4 artmıştır. Bu etkiler, özellikle düşük sosyoekonomik geçmişe sahip öğrencilerde daha belirgin gözlemlenmiştir.
3. Etkiler cinsiyete ve sosyoekonomik duruma göre değişiklik göstermektedir. Erkek öğrenciler, öğretmen ilişki becerilerinden kız öğrencilere kıyasla daha fazla fayda sağlamıştır. Düşük sosyoekonomik geçmişe sahip öğrenciler, yüksek sosyoekonomik geçmişe sahip olanlara göre daha fazla gelişim göstermiştir. Ancak, bu farklılıklar istatistiksel olarak anlamlı değildir, yani belirli bir grup için kesin bir avantajdan söz etmek mümkün değildir.
4. Öğretmen ilişki becerileri zaman içinde istikrarlıdır. Aynı öğretmenin sınıfta oluşturduğu ilişki kalitesi birinci sınıftan üçüncü sınıfa kadar büyük ölçüde değişmeden kalmıştır. Bu durum, öğretmenlerin ilişki kurma tarzlarının yıllar içinde tutarlı olduğunu ve bireysel bir öğretmen özelliği olarak değerlendirilebileceğini göstermektedir.

Sonuç

Bu çalışma, öğretmenlerin öğrenciyle ve sınıf içindeki diğer öğrencilerle kurduğu ilişki becerilerinin, akademik ve sosyal gelişimde kritik bir rol oynadığını ortaya koymaktadır. Öğrencilerle güçlü, destekleyici ve pozitif ilişkiler kuran öğretmenlerin, yalnızca akademik başarıyı değil, öğrencilerin motivasyonlarını ve öğrenme süreçlerine yönelik tutumlarını da olumlu yönde etkilediği bulunmuştur. Elde edilen bulgular, öğretmenlerin ilişki becerilerinin değerlendirilmesi ve geliştirilmesine yönelik politikaların eğitim sistemine entegrasyonunun önemini vurgulamaktadır. Öğretmen değerlendirme sistemlerinde yalnızca akademik performansa değil, öğrenci ilişkileri ve sınıf yönetimi gibi faktörlere de ağırlık verilmelidir.

Kaynak

Thijssen, M.W.P., Rege, M., & Solheim, O.J. (2022). Teacher relationship skills and student learning. Economics of Education Review, 89, 102251. https://doi.org/10.1016/j.econedurev.2022.102251