KİTAP: The Career Arts – Making the Most of College, Credentials and Connections
YAZAR: Ben WILDAVSKY
YAYINEVİ: Princeton University Press
BASIM YILI: 2023

“Kariyer Sanatları – Okul, Yetkinlikler ve Bağlantılardan En İyi Şekilde Yararlanmak” olarak tercüme edilebilecek olan eser, Ben Wildavksy tarafından kaleme alınmış ve 2023 Kasım ayında Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Princeton Üniversitesi Yayınları tarafından basılmıştır. “Geniş kapsamlı eğitim, hedeflenen beceriler ve sosyal sermaye yoluyla kariyer başarısının artırılması için ikna edici bir çalışma” iddiasıyla ortaya çıkan eser 159 sayfadan ve 5 bölümden oluşmaktadır.

Yazarın bu eseri yazmadaki motivasyonunu uzun yıllar boyunca çok sayıda kişi ve kurum ile ilişkili olarak derinlemesine düşünülmüş bir altyapıyı kullanarak eğitim ve kariyere ilişkin kısa ve ulaşılabilir bir kitap yazmak olarak açıkladığı görülmektedir. Kitapta, yazılı kaynaklar, derinlemesine görüşmeler ve nicel anketlerin yanı sıra analizlerin sonuçlarına da yer verilerek karma bir yöntem kullanıldığı söylenebilir. Yazarın sade üslubu ve eserin yapısı dikkate alındığında, kitabın, ağır akademik bir dilden ziyade, öğrenciler, veliler ve eğitimciler gibi geniş bir kitleye hitap eden, pratik ve anlaşılır bir anlatıma sahip olduğu görülmektedir.

“Okul ve Kariyer Hakkındaki Büyük Soruları Yanıtlamak” başlığı altındaki ilk bölümde, yazar COVID-19 pandemisi sonrasında ABD’de üniversite kayıtlarının 1,4 milyon düştüğünü vurgulamaktadır. Aynı zamanda, harç ve öğrenci borçları nedeniyle mezuniyet derecesini alamayan 34 milyon öğrencinin varlığına dikkat çekmektedir. Yazar, okuyucularda farkındalık oluşturmak ve kendi bakış açısını net bir şekilde ortaya koymak amacıyla kitabında pek çok soru yöneltmektedir: “Neden kamuoyunda üniversitelere olan güven azalıyor?”, “Neden üniversiteden mezun olanların sayısı giderek düşüyor?”, “Üniversite eğitiminin iş bulma ve gelir sağlamada önemli olduğundan emin miyiz?”, “Acaba daha çok felsefeciye mi yoksa kaynakçıya mı ihtiyacımız var?”, “Üniversite mezunu olmayı fazla mı önemsiyoruz?”. Devamındaki bölümlerde bu soruların izini süren yazar, okuyuculara lisans diplomasının değeri, hedefe yönelik beceriler geliştirilmesi ve sosyal sermayenin inşasından oluşan üçlü hemzemin bir düzlemde cevaplar sunmaktadır.

Kariyerin ilk bileşeni olan mezuniyetin önemine ikinci bölümde yer veren yazarın, öğrencilerin yaşam boyu başarılı olmak için neye ihtiyacı olduğuna da odaklandığı görülmektedir. Yazar, ekonomik koşulların ağırlaşması ve müfredata ilişkin rahatsızlıkların varlığına rağmen, üniversite mezunlarının hâlâ rakiplerine göre %75 daha fazla kazandığına dikkat çekmektedir. Özellikle hukuk, tıp, hemşirelik ve öğretmenlik gibi meslek odaklı bölümlerden mezun olanların mesleki başarılarının daha yüksek olduğu vurgulanmaktadır.

Eserde üniversite mezunu olmanın değeriyle ilgili eskiye oranla bir düşüş olduğu kokusu varsa da, aslında hala kritik bir yerde olduğu ve temel hedefin mezuniyet oranının artırılması olduğu anlaşılmaktadır. Bunun için de harçlar ve borçlanmalarla ilgili geliştirmeler yapılması ve eğitimin niteliğinin hem… / hem de perspektifi ile kurgulanması gerekmektedir.

Hem... / hem de (both/and) yaklaşımının Wildawsky’nin kariyer sanatı kurgusunda çok temel bir yerde olduğunu görülmektedir. Sosyal bilimler ya da matematik gibi pür akademik eğitimlerin yanı sıra işletme ya da iletişim gibi yetkinliklerin de kazandırılması olarak özetlenebilecek bu ikili yaklaşımla öğrencilerin meslek hayatına daha etkin hazırlanabileceği öngörüsü tüm teze hakimdir. Böylelikle, “geniş kapsamlı ve aktarılabilir” bir eğitim modeli ile üniversiteye kayıt oranı, mezuniyet oranı ve okul sonrası başarılı bir kariyer sahibi olma oranı artırılabilecektir.

Üçüncü bölümde yazar “alternatif değer” tanımlamasıyla birlikte başarılı bir kariyer için daha kısa süreli ve hedefe odaklı diplomasız eğitimlerden ve mesleki/profesyonel sertifika programlarından bahsetmektedir. Pek çok üniversite mezununun hedefe yönelik farklı beceriler geliştirmek için sertifika programlarına katıldıkları analizini sunan yazar, artık sağ beynin sosyal becerileri ile sol beynin teknik becerilerinin harmanlandığı hibrit mesleklerin daha hızlı büyüdüğünü ifade etmektedir. Özellikle dezavantajlı grupların daha çok tercih ettiği başı sonu belli, kısa süreli programlarla ilgili de sistemli şekilde biriktirilip doğru kombinasyonlar yapıldığında azami faydanın sağlanabileceği belirtilmektedir. Bu yaklaşım eserin genelinde hakim olan hem... / hem de yaklaşımının bir başka tezahürü olarak görülebilir.

Wildavsky kariyer sanatı terkibinin üçüncü ögesi olan sosyal sermayenin inşası ile eldeki becerilerin nasıl kullanılır hale geleceğine ilişkin ipuçları paylaşmaktadır. Sosyal sermaye kavramını “bağlantılara erişme ve onları harekete geçirme” olarak tanımlayan yazar, sadece yetenekleri geliştirmenin yeterli olmadığı iş dünyasında kişilerin hangi mesleklerin daha ulaşılabilir olduğunu araştırması ve hem fırsatlara işaret edebilecek hem de kendilerine kefil olabilecek bağlantılarının olmasının önemini vurgulamaktadır. Bu doğrultuda özellikle yeni mezunlara yönelik kâr amacı gütmeyen kariyer kuruluşlarının kritik öneme sahip olduğu anlaşılmaktadır.

Wildavsky’nin üç parçalı kariyer sanatı terkibi, son bölümde sekiz maddelik pratik bir kılavuz olarak karşımıza çıkmaktadır.
1. Üniversiteye git
2. En iyi üniversite ve program türünü bul
3. Üniversiteyi bitir
4. Diplomasız seçenekleri takip ediyorsan amacına yönelik eğitim, beceri ve bağlantıları kurgula
5. Hem... / hem de yaklaşımına sahip, geniş kapsamlı ve hedefe yönelik becerileri araştır.
6. İşverenler tarafından finanse edilen eğitim yardımlarından yararlan
7. Sosyal sermaye oluşturmanın etkili yollarını bul
8. Olmasını istediğin değil, var olan dünyaya hazırlan

Bu yöntemsel akış içerisinde ulaşılan pragmatik sonun okuyucu nezdinde tatmin edici bir final olarak değerlendirileceği muhtemeldir. Yine de giriş bölümünde uçtan uca ve detaylıca ele alınan konunun, ilerleyen bölümlerde ayrıca yeniden ele alınmasıyla teorik zeminde sıklıkla tekrara düşüldüğü görülüyorsa da genel itibariye yazarın, iddiası ile paralel olarak okunması kolay ve konuya dair temel kavramları içeren fayda odaklı bir eser kaleme aldığı söylenebilir.

Eserin en güçlü yönlerinden biri, genellikle istihdam ve insan kaynakları açısından ele alınan yetkinlik gelişimi konusuna, eğitim ve hazırlık süreci perspektifinden yeni bir bakış açısı getirmesidir. Bu yaklaşım, konuya masanın diğer tarafından bakarak taze bir perspektif sunmaktadır. Bununla birlikte “kişinin/öğrencinin/yeni mezunun özellikleri ve mevcut sektörel koşullar uyarınca doğru hedefin nasıl belirleneceği” konusunun diğer konulara nazaran daha sığ ele alındığı görülmektedir. Kariyer sanatı kurgusunun adımları göz önüne alındığında konunun bilinçli olarak bu düzlemde sınırlandırılmış olması da mümkündür. Ben Wildawsky imzalı bir sonraki eserini bu konuya ilişkin olması okuyucu gözüyle kuvvetle muhtemeldir.

<sub>Esra Çon Yılmaz, Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümünde lisans ve yüksek lisans eğitimini tamamlamış, halen Medeniyet Üniversitesinde doktora çalışmalarına devam etmektedir. Ana çalışma alanları sözlü tarih, kadın çalışmaları ve insan kaynakları yönetimidir.

[email protected]</sub>