Etkili Geri Bildirimin Psikolojik Bilimi: Sistematik Bir Bakış

Yayınlanma Tarihi: 23.06.2025 14:52

Geri bildirimin etkili olabilmesi için sadece neyin işe yaradığını değil, aynı zamanda nasıl ve neden işe yaradığını anlamak önemlidir. Bu makale, değerlendirme geri bildirimi üzerine yapılan ampirik araştırmaların eksik kaldığı noktaları ele alarak, daha bütüncül bir çerçeve önermektedir. Çalışma, geri bildirim süreçlerinin etkilerini anlamak için psikolojik yöntemler, ölçümler ve teoriler kullanmanın önemini vurgulamaktadır. Bu bağlamda, geri bildirim araştırmalarının daha bilimsel ve açıklayıcı hale gelmesi gerektiğine dair literatürdeki önerileri sentezler ve bu süreci yönlendirebilecek araştırma sorularını belirler.

Temel Araştırma Soruları

1. Etkili geri bildirim süreçlerinin temel psikolojik mekanizmaları nelerdir?

2. Geri bildirim araştırmalarının daha bilimsel hale gelmesi için hangi araştırma soruları ele alınmalıdır?

3. Geri bildirim etkilerinin ve etkinliğinin açıklayıcı teorik çerçeveleri nasıl geliştirilebilir?

4.Farklı alt disiplinlerin katkıları ile geri bildirim araştırmalarının daha bütüncül bir şekilde ilerlemesi için nasıl bir diyalog kurulabilir?

Yöntem

• Literatür Taraması: 2010’dan itibaren yayınlanmış olan geri bildirim konulu inceleme makaleleri sistematik olarak incelenmiş ve bu makalelerde gelecekteki araştırmalar için yapılan öneriler analiz edilmiştir.

• Veri Toplama: Scopus veri tabanında yapılan aramalarla belirlenen makalelerin başlık ve özetleri taranmış, belirli dahil etme ve hariç tutma kriterlerine göre 42 makale seçilmiştir.
• Tematik Analiz: Makalelerin tartışma bölümlerinden gelecekteki araştırmalar için yapılan öneriler çıkarılarak ortak tematik kümeler halinde sınıflandırılmıştır.

Temel Bulgular

• Psikolojik Mekanizmalar: Geri bildirim süreçlerinin etkilerini anlamak için psikolojik mekanizmaların araştırılması gerektiği vurgulanmıştır. Ancak bu konuda yapılan çağrıların sayısı sınırlıdır ve mevcut öneriler genellikle genel mekanizmalara (örneğin, bilişsel süreçler, duygusal tepkiler) odaklanmaktadır.

• Kalite ve Titizlik: Geri bildirim araştırmalarının kalitesi ve titizliği konusunda endişeler dile getirilmiştir. Küçük örneklem büyüklükleri, doğrulanmamış ölçüm araçları ve metodolojik detayların yetersizliği gibi sorunlar belirtilmiştir.

• Genellenebilirlik: Bulguların farklı bağlamlar, disiplinler, popülasyonlar ve kültürler arasında ne kadar genellenebilir olduğu sorgulanmıştır. Bu konuda daha çeşitli ve kapsayıcı araştırmalar yapılması gerektiği belirtilmiştir.

• Teorik ve Kavramsal Temelleri: Geri bildirim araştırmalarının büyük bir kısmının teorik temellerden yoksun olduğu ve daha güçlü açıklayıcı çerçevelere ihtiyaç duyulduğu vurgulanmıştır.
• Araştırma Yöntemleri ve Tasarımları: Gelecekteki araştırmalar için deneysel yöntemlerin ve randomize kontrollü çalışmaların yaygınlaştırılması gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca, daha çeşitli araştırma yöntemlerinin kullanılması gerektiği vurgulanmıştır.
• Çıktı Değişkenleri ve Ölçümleri: Geri bildirim araştırmalarında, öğrenicilerin geri bildirimi nasıl aldıkları ve kullandıkları konusunda daha doğrudan ve davranışsal ölçümlerin kullanılması gerektiği belirtilmiştir.

Temel Bulgular

Makale, geri bildirim süreçlerinin etkilerini anlamak için bir psikolojik bilim yaklaşımı benimsenmesi ve psikolojik mekanizmaların incelenmesi gerektiğini vurgulamıştır. Ancak, mevcut literatürde bu mekanizmalar hakkında sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır. Psikolojik süreçlerin, geri bildirim alındığında nasıl devreye girdiği ve davranışları nasıl şekillendirdiği üzerine daha fazla araştırma yapılması önerilmektedir. Birçok çalışmada metodolojik yetersizlikler, küçük örneklem büyüklükleri ve doğrulanmamış ölçüm araçlarının önemli sorunlar olduğu belirtilmiştir. Bu durum, elde edilen bulguların geçerliliğini ve güvenilirliğini sınırlamaktadır. Gelecekteki çalışmaların daha titiz ve kapsamlı metodolojik yaklaşımlar benimsemesi gerektiği vurgulanmaktadır. Bunun yanında kültürel farklılıkların geri bildirim süreçlerini nasıl etkilediği üzerine daha fazla araştırma yapılması önerilmektedir. Gelecekteki araştırmalar için deneysel yöntemlerin ve randomize kontrollü çalışmaların yaygınlaştırılması gerektiği belirtilmiştir. İlaveten geri bildirim süreçlerinin uzun vadeli etkilerini ve öğrenme süreçlerini daha iyi anlamak için boylamsal çalışmaların yapılması önerilmektedir. Araştırmalar tasarlanırken geri bildirim süreçlerinin etkilerini belirleyen bağlamsal faktörlerin daha iyi anlaşılması gerektiği belirtilmiştir. Bu faktörlerin incelenmesi, geri bildirimin farklı öğretim ortamları, görev türleri ve organizasyonel bağlamlarda nasıl çalıştığını anlamaya yardımcı olacaktır. Demografik özellikler, motivasyonel faktörler ve akademik değişkenler gibi bireysel farklılıkların geri bildirim süreçleri üzerindeki etkilerinin daha fazla araştırılması gerektiği belirtilmiştir. Bu bulgular ve öneriler, geri bildirim süreçlerinin etkilerini ve etkililiklerini anlamada daha kapsamlı ve bilimsel yaklaşımlar benimsenmesi gerektiğini vurgulamaktadır.

Kaynak: Winstone, N. E., & Nash, R. A. (2023). Toward a cohesive psychological science of effective feedback. Educa- tional Psychologist, 58(3), 111-129. https://doi.org/10.1080/00461520.2023.2224444

Etkili Geri Bildirimin Psikolojik Bilimi: Sistematik Bir Bakış

Temel Araştırma Soruları

Yöntem

Temel Bulgular

Temel Bulgular

İki Nokta

Biz Kimiz?

Araştırma Alanlarımız

Araştırma Desteklerimiz

Programlarımız