21 Ağustos Perşembe günü Enstitü Sosyal ev sahipliğinde “Türkiye’de Asayiş ve Adalet Sisteminde Çocuk” başlıklı Ortak Payda Müzakeresi düzenlendi. İki oturum hâlinde gerçekleşen müzakerede, çocuklara yönelik cezai sorumluluk düzenlemelerinin çok boyutlu bir perspektifle ele alınması amaçlandı. Etkinliğe Adalet Bakanlığı, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve ilgili kamu kurumlarının temsilcileri ile birlikte çeşitli üniversitelerden akademisyenler, hukukçular, psikologlar ve sivil toplum temsilcileri katıldı. Katılımcılar; çocukluk tanımı ve uluslararası standartlar, gelişimsel nörobilim bulguları, sosyal adalet ve eşitsizlik riski ile toplumsal güvenlik ve kamuoyu baskısı gibi kritik başlıklar üzerine tartıştı. 

Müzakerenin ilk oturumunda, çocukların cezai sorumluluk yaşına ilişkin mevcut yasal düzenlemelerin uluslararası standartlarla uyumu ele alındı. Enstitü Sosyal uzman araştırmacısı Turgay Öntaş, Türkiye’de suça sürüklenen çocuklara dair güncel veriler paylaşarak, çocuk suçluluğunun artış eğilimleri, cezaevlerindeki çocukların durumu ve çocuk suçluluğunu doğuran toplumsal faktörler üzerine kapsamlı bir sunum yaptı. Sunumda, çocukların yaş gruplarına göre suç türleri, tekrarlayan suç davranışları, cinsiyet farklılıkları ve cezai sorumluluk yaşına dair uluslararası karşılaştırmalar da aktarıldı. Mevcut sistemin yetersizlikleri ele alınarak önleyici tedbirlerin yanı sıra kamu vicdanını rahatlatacak düzenlemelere ihtiyaç olduğu vurgulandı. Çocukların suç tekrar oranlarının artışı karşısında güvenlik önemlerinin ve danışmanlık mekanizmalarının güçlendirilmesi gerektiği belirtildi. Ayrıca, cezai indirim oranlarının yeniden düzenlenmesi, sosyal inceleme raporlarının zorunlu hâle getirilmesi, çocuk eğitim evlerinde yenilik yapılması ve infaz süreçlerinin caydırıcılığının artırılması gibi başlıkların önemine değinildi.

İkinci oturumda sosyal adalet ve eşitsizlik riskleri, çocukların suça sürüklenme nedenleri ve adalet sisteminin işleyişi ele alındı. Katılımcılar, sosyoekonomik koşullar, eğitim yetersizlikleri ve aile ortamının çocukların adalet sistemiyle karşılaşmasında belirleyici olduğunu vurguladı. Aynı zamanda, çocukların gelişimsel nörobilim verilerinin karar alma süreçlerinde yeterince kullanılmadığı vurgulandı. Mevcut uygulamaların çocukları topluma kazandırmada yetersiz kaldığı ve artan güvenlik baskısının süreci zorlaştırdığı ifade edildi. Çocukların yetişkin gibi yargılanmasının etkili sonuç vermediği, çocuklara özgü adalet sisteminin güçlendirilmesi gerektiği belirtildi. Ayrıca, yargılama süreçlerinin kısaltılması, verilerin kurumlar arasında uyumlu hâle getirilmesi ve güvenlik tedbirlerinin adil yargılama ilkelerine uygun şekilde düzenlenmesi gerektiği dile getirildi. Tartışmalarda çocukların rehabilitasyonunu merkeze alan kapsayıcı politikaların önemi vurgulandı.

Müzakerede öne çıkan görüşler, çocukların korunması ile toplumsal güvenliğin sağlanması arasında dengeli bir yaklaşımın geliştirilmesi gerektiğini ortaya koydu. Enstitü Sosyal, çocuk adaleti alanındaki çalışmalarını sürdürerek bu alanda politika ve uygulama önerileri geliştirmeye devam edecek.