Lise Eğitiminde “Geçmişten Günümüze Sömürgecilik” Çalıştayı Tamamlandı

30 Nisan 2025 tarihinde düzenlenen “Liseler İçin Sömürgecilik Ders Kitabı Değerlendirme Çalıştayı”, alanında uzman akademisyenler ve eğitimcilerin katılımıyla gerçekleştirildi. Çalıştayda, Türkiye’de sömürgecilik konusunun eğitim müfredatındaki yeri; tarihsel içerik, pedagojik yaklaşım ve yöntemsel eksiklikler çerçevesinde değerlendirildi. Katılımcılar, bu alandaki mevcut boşlukları gidermek amacıyla Enstitü Sosyal araştırmacıları tarafından hazırlanan “Geçmişten Günümüze Sömürgecilik” eğitim materyaline yönelik görüş ve önerilerini paylaştı.

Hazırlanan kaynak, sömürgecilik konusunun tarih eğitimi içindeki yerini güçlendirmeyi ve müfredattaki eksiklikleri gidermeyi hedefliyor. İnsan-insan ve insan-doğa ilişkilerinde sömürgecilik kavramını merkeze alan çalışma, akademik içeriği gündelik dile uyarlayarak lise öğrencilerine yönelik anlaşılır ve etkili bir anlatım sunmayı amaçlıyor.

Çalıştayda yapılan tartışmalarda, lise seviyesinde müfredata eklenecek bu temada içeriklerde Osmanlı tarihi bağlamında “mülk edinme, müstemleke, istimlak” gibi kavramların ayrıntılandırılması, “Amerikan bağımsızlığı, merkantilizm, Batı’nın yayılmacı politikaları, kölelik ekonomisi, borçlandırma sistemleri”nin ele alınması ve “modern sömürgecilik örnekleri”nin görünür kılınması yönünde öneriler öne çıktı. Farklı sömürgecilik biçimlerinin grafikler, haritalar ve güncel örneklerle desteklenmesi, ayrıca tarihsel anlatımda 5N1K kurgusunun kullanılması önerildi.

Öğretmenler, metnin lise düzeyine uygun sade bir dille yazılması ve içeriğin modüler bir yapıda sunulmasının önemine dikkat çekti. “Coğrafi keşifler”, “plantasyon sistemi”, “denizaşırı yayılım” gibi kavramların öğrencilerin anlayabileceği şekilde açıklanması, temel kavramların kutucuklar içinde sunulması, görsel ve dijital materyallerle (örneğin kısa video anlatımları) desteklenmesi yönünde öneriler paylaşıldı. Ayrıca, sömürgecilik ile ilgili düşündürücü soruların metne entegre edilmesiyle öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerinin desteklenmesi gerektiği vurgulandı.

Katılımcıların ortaklaştığı bir diğer öneri, öğretmenlere yönelik açıklayıcı notlar ve yönlendirici sorular içeren destekleyici içeriklerin de kaynakta yer alması oldu.

Enstitü Sosyal araştırmacıları tarafından hazırlanan “Geçmişten Günümüze Sömürgecilik” eğitim materyali, sömürgecilik tarihinin ekonomik, siyasi ve kültürel boyutlarıyla ele alındığı ve öğretmenler, öğrenciler ve kamuoyu için bütüncül ve erişilebilir bir eğitim kaynağı sunmayı hedefliyor.