İki Nokta Buluşmaları serisinin son konuğu eğitim tarihi ve Osmanlı Dönemi eğitimi üzerine yaptığı çalışmaları ile bilinen tarihçi ve akademisyen Prof. Dr. Vahdettin Engin oldu. “Osmanlıdan Günümüze Türk Eğitim Tarihi” başlıklı söyleşide, Osmanlı eğitim sisteminin dönüşümü ve modernleşme süreci ele alındı.

Buluşmada, Osmanlı eğitim sistemindeki lise düzeyi eksikliğinin giderilmesi, Mekteb-i Sultani’nin modernleşme sürecindeki simgesel rolü, yurt dışına gönderilen öğrencilerin ülkeye taşıdığı entelektüel birikim ve öğretmen mekteplerinin zihniyet dönüşümündeki rolü gibi konular ele alındı.

Engin, konuşmasında, Osmanlı’da mühendishane ve tıbbiye gibi yüksekokullar açılmış olmasına rağmen, lise seviyesinde bir eğitimin eksikliğinin hissedildiğini ve bu ihtiyacın, Mekteb-i Sultani gibi kurumların doğmasına neden olduğunu ifade etti. Engin, “Bu okul yalnızca bir eğitim kurumu değil, aynı zamanda devletin modernleşme iradesinin bir simgesiydi,” ifadelerini kullandı. Mekteb-i Sultani’nin kuruluşunun, ülke genelinde benzer okulların açılmasına öncülük etmesi amacıyla tasarlandığı, kurumun felsefesinde, modern ve eleştirel düşünebilen bireyler yetiştirme hedefinin yer aldığı ifade edildi. 

Mektebi Sultani örneğinin ardından, İdadîler’in, II. Abdülhamit döneminde tüm vilayetlerde yaygınlaştırıldığı ve bu kurumların yalnızca bilgi değil, bir vizyon kazandıran yerler olduğu ifade edildi. Engin, bu dönemdeki modernleşmenin Batı’yı taklit etmekten ziyade, Osmanlı’nın kendi kimliğini koruyarak çağın gerekliliklerine cevap verme çabası olduğunu vurguladı. I. Abdülhamit döneminde yalnızca yurt içinde kurumların kurulmadığı, aynı zamanda çok sayıda öğrencinin teknik ve tıbbi eğitim almak üzere yurt dışına gönderildiği hatırlatıldı. Bu öğrencilerin geri döndüklerinde yalnızca bilgi değil, ülkenin geleceğini şekillendirecek birikimi de getirdiklerinin altı çizildi. 

Kuruluş yıllarında okullarda burslu öğrencilerin ağırlıkta olduğunu ve eğitim masraflarının devlet tarafından karşılandığını belirten Engin, bu durumun, Osmanlı’nın eğitimde eşit fırsat sunmaya dair güçlü bir irade sergilediğini gösterdiğini belirtti. 

Konuşmasını, eğitimde öğretmen yetiştirmenin önemini vurgulayarak tamamlayan Engin, öğretmen okullarının yalnızca bilgi aktaran kurumlar değil, aynı zamanda bir zihniyet dönüşümünün merkez üssü olduğunu ifade etti.

Söyleşi, dinleyicilerin aktif katılımıyla gerçekleşen soru-cevap bölümüyle sona erdi. Enstitü Sosyal, Lisansüstü Çalışmalar Kütüphanesi’nde gerçekleştirilen “İki Nokta Buluşmaları” ile farklı disiplinlerden araştırmacılar, öğrenciler ve ilgilileri bir araya getiriyor.