“İki Nokta Buluşmaları” serisinin bu haftaki konuğu, iktisat tarihçisi, akademisyen Prof. Dr. Huricihan İslamoğlu oldu.

“Kapitalizmin Büyük Siyasi Krizi ve Yazın Tarihi” başlıklı söyleşide İslamoğlu, konuşmasına 1980’lerden itibaren küresel kapitalist piyasa ekonomisinin nasıl inşa edildiğine dikkat çekerek başladı. “Küresel piyasa düzeni, uluslararası şirketlerin çıkarlarına göre şekillendi. Kurallar yalnızca bu kesimi muhatap alırken, diğer toplumsal kesimler siyaset alanının tamamen dışına itildi. Demokrasi eksikliği dediğimiz kriz, bu temel üzerine kuruludur.” diyen İslamoğlu, kapitalizmin siyasi alanda yarattığı krizin en çarpıcı şekilde görüldüğü örneklerin Irak ve Afganistan olduğunu vurguladı. İslamoğlu, bu ülkelerdeki doğal kaynakların ve millî servetlerin haksız bir şekilde el değiştirdiğini şu sözlerle dile getirdi: “Irak’ta petrol kaynakları adeta yok pahasına elden çıkarılırken, herhangi bir hesap sorulmadan milyarlarca dolar değerindeki zenginlik ülke dışına taşındı. Öte yandan, Afganistan’da insanlar açlıktan ölürken, ülkenin mali rezervlerine el konuldu ve Biden yönetimi, bu rezervlerin 11 Eylül’de ölenlerin ailelerine verileceğini açıkladı. Tüm bu gelişmeler, liberal küresel piyasa düzeninin yarattığı adaletsizlikleri ve yönetim krizlerini açıkça gözler önüne seriyor.”

Yükselen ekonomiler arasında Çin’in farklı bir noktada olduğunu belirten İslamoğlu, “Çin, diğer ülkelerden farklı olarak, kendi yönetim modeliyle öne çıkıyor. Bu durum, küresel düzeyde yönetim ve ekonomi meselelerini yeniden değerlendirmeyi zorunlu kılıyor.” sözleriyle Çin’in küresel rolüne dikkat çekti.

Konuşmasında, uluslararası hukukun tarihsel kökenlerine değinen İslamoğlu, mevcut sistemin Batı’nın sömürgecilik mirasına dayandığını dile getirerek  “Bugün var olan uluslararası hukuk, Batı’nın sömürgecilik döneminden bize miras kalan bir düzen. Bu hukukun temel amacı, Batı’nın kendi sınırları dışındaki alanlara hareket edebilmesini sağlamaktı.” ifadelerine yer verdi.  Kapitülasyonların bu sürecin bir örneği olduğunu da belirtirken “Kapitülasyonlarla Batı, ticaret yapabilmek ve haklarını koruyabilmek için imtiyazlar talep ediyordu. Bu anlayış, günümüzde insan hakları paketleriyle yeniden şekillenmiş durumda,” ifadelerini kullandı.

İslamoğlu Irak örneği üzerinden küreselleşmenin hukuki araçlarını ele alırken, ABD’nin Irak’ta uyguladığı politikaları ele aldı. “Irak’a medeniyet götürmek bahanesiyle, sömürge valisi Bremer tarafından ilk yıl içinde 100 maddelik bir direktif yayımlandı. Bu direktifler, bugün Irak Anayasası’nın temelini oluşturuyor.” diyen İslamoğlu, bu düzenlemelerdeki insan hakları perspektifinin yabancı yatırımcıları koruma odaklı şekillendiğini vurguladı ve bu düzenin siyasi ve toplumsal etkilerinin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini belirtti.

Söyleşi, soru-cevap bölümü ile sona erdi. Enstitü Sosyal, Lisansüstü Çalışmalar Kütüphanesi’nde, dinleyicilerin aktif katılımıyla söyleşi formatında gerçekleştirdiği İki Nokta Buluşmaları ile, alanında uzman isimler ile farklı disiplinlerden araştırmacıları, öğrencileri ve ilgilileri bir araya getiriyor.