Enstitü Sosyal, 1 Kasım’da Dünyadan Yansımalar serisi kapsamında düzenlediği “Ne Dilediğine Dikkat Et: Çin Azalan Nüfus Gerçeğiyle Yüzleşiyor” başlıklı söyleşide Prof. Martin K. Whyte’ı ağırladı. Çevrim içi gerçekleşen söyleşide Whyte, Çin’in nüfus politikalarının tarihsel arka planını, tek çocuk politikasını ve doğum oranlarında yaşanan hızlı düşüş ile birlikte ortaya çıkan yaşlanan toplum sorununu ele aldı.

Prof. Whyte, cumhuriyetin kuruluşu sırasında Çin’in dünyanın en kalabalık nüfusuna sahip ülkesi olduğunu, 1970’li yılların ikinci yarısından itibaren Komünist Parti’nin doğum oranlarını sınırlamak için zorlayıcı politikalar uygulamaya başladığını ve bu politikaların 1980’de tek çocuk politikası ile zirveye ulaştığını ifade etti. Whyte, 1980’lerden sonra ekonomik kalkınmanın artmasına eşlik eden, eğitim seviyesinin yükselmesi ve kentleşmenin artması gibi faktörlerin de doğum oranlarının düşmesinde doğal bir etkisi olduğuna dikkat çekti. Whyte’a göre ekonomik kalkınma, diğer Doğu Asya ülkelerinde olduğu gibi, Çin’de de doğurganlığı azaltırken, eş zamanlı olarak uygulanan tek çocuk politikası bu düşüşü zorla hızlandırarak uzun vadeli sosyal ve demografik sorunlara zemin hazırladı. 

Prof. Whyte, 2022 itibarıyla Çin’in dünya genelinde en hızlı yaşlanan toplumlardan biri haline geldiğini belirtti ve Çin’in “zenginleşmeden yaşlanan” bir ülke olarak hızla büyüyen yaşlı nüfusunun ihtiyaçlarıyla başa çıkmakta zorlandığını, bunun yeterli kurumlar ve kaynaklar geliştirilmeden gerçekleştiğini ifade etti. Whyte, yaşlanmaya, hızla azalan iş gücü, artan emeklilik ödemeleri ve sosyal güvenlik açığı gibi finansal zorlukların da eşlik edeceğine dikkat çekti.

Komünist Parti’nin çocuk sahibi olmak için doğum teşviği, ebeveynlik izinlerinin uzatılması, anaokullarının yaygınlaştırılması gibi politikalara başvurduğunu söyleyen Whyte, diğer ülkelerde de tecrübe edildiği üzere bu uygulamaların uzun vadede doğum oranlarını arttırmakta yeterince etkili olamadığına işaret etti. Whyte’a göre, Komünist Parti doğum oranlarının artırılmasından ziyade  toplumun refahını artıracak uygulamalara öncelik vermeli ve kırsalda yaşayan genç nüfusun eğitim olanaklarını iyileştirmeye, toplumsal cinsiyet ayrımcılığını azaltmaya ve daha güçlü bir sosyal güvenlik ağı oluşturmaya odaklanmalı.