Eğitimin Piyasalaştırıldığı Üniversitelerde Akademik Kariyerin Yönlendirilmesi: Uluslararası Literatürün Haritalandırılması

Yayınlanma Tarihi: 24.06.2025 12:37

Yükseköğretimde piyasalaşma, son yıllarda dünya genelinde önemli bir tartışma konusu haline gelmiştir. Bu makale, eğitimin piyasalaştırıldığı üniversitelerde akademik kariyerlerin nasıl etkilendiğini inceleyen kapsamlı bir sistematik literatür taraması sunmaktadır.

Temel Amaçlar

Bu makalenin temel amaçları şunlardır:

1. Akademik Kariyerlerin Piyasalaştırılan Üniversitelerdeki Durumunu İncelemek: Yükseköğretimde artan piyasalaştırılmanın akademik kariyerler üzerindeki etkilerini araştırmak.

2. Literatürü Haritalamak: Bu konuyla ilgili uluslararası literatürü sistematik bir şekilde gözden geçirerek mevcut durumu ve eğilimleri belirlemek.

Yöntem

1. Sistematik Literatür Taraması: Bu çalışmada, 21 farklı ulusal bağlamdan 54 doküman incelenmiştir. Bu dokümanlar hem teorik katkıları hem de ampirik bulguları içermektedir.

2. Veri Kaynakları: Scopus ve Scielo veri tabanları kullanılarak akademik kariyerler ve piyasalaşma konularında ilgili çalışmalara ulaşılmıştır.

3. Analiz Yöntemi: NVivo yazılımı kullanılarak tematik analiz yapılmış ve anlamlı kalıplar belirlenmiştir.

Temel Bulgular

Bireysel Proje Olarak Akademik Kariyerler: Akademisyenler, kendi kariyer projelerini bireyselleştirerek pazar dinamiklerini içselleştirmiştir. Bu durum, rekabetçi bir ortamın ve bireysel başarıya vurgu yapan anlatıların yaygınlaşmasına neden olmuştur. Analiz edilen belgelerde bireyselliğin akademik kariyer dinamiklerine rekabet edilebilirlik ve akademik kariyer projelerinin kişiselleştirilmesi alanlarında öne çıktığı görülmüştür.

Akademik Kariyer “Oyunu”nu Oynamak: İncelenen çalışmalarda akademik kariyerler çoğunlukla oyun metaforlarıyla tanımlanmıştır. Bu oyunda hayatta kalmak için doğru çıktıları üretmek gerekmektedir. Yayın yapmak, fon sağlamak ve diğer ölçümler akademik başarı için merkezi hale gelmiştir. Çalışmalar kariyer “oyunu” oynamanın akademisyenler üzerinde yarattığı kişisel etkilere de dikkat çekmiştir. Bunlar arasında yüksek düzeyde stres, kaygı, gözetim duygusu ve meslekle ilgili artan hayal kırıklığı yer almaktadır.

Duygusal Etkiler: Çalışmalar arasında akademisyenlerin çalışma koşullarının kötüleşmesine odaklanan çalışma sayısı oldukça azdır. Bu konuya dair çalışmaların eksikliğinin açıklanmasında duygusal etkilere değinilmiştir. Akademisyenlerin çalışma koşullarındaki kötüleşmeye rağmen, işlerine duydukları sevgi ve mutluluk, sömürü pratiklerini ve aşırı iş yükünü normalleştiren anlatılarla iç içe geçmiştir.

Dahil Etme ve Dışlama Mekanları Olarak Akademik Ortamlar: Akademik çevreler, özellikle cinsiyet temelli eşitsizlikler bağlamında incelenmiştir. Kadın akademisyenlerin üst düzey akademik rollerde daha az yer aldığı ve akademik “ev işleri” gibi önemli görülmeyen işlerin çoğunu üstlendikleri belirtilmiştir. Ayrıca, ırk ve etnik köken gibi diğer eşitsizliklerin de dikkate alınması gerektiği vurgulanmıştır.

Sonuç

Çalışma, yükseköğretimde piyasalaşmanın akademik kariyerler üzerindeki geniş kapsamlı etkilerini ortaya koymaktadır. Artan rekabet, bireyselleşme ve çalışma koşullarının kötüleşmesi gibi faktörler, akademik kariyerlerin yapısını önemli ölçüde değiştirmiştir. Çalışma, bulguları tartışırken maddi koşullar düzeyinde akademisyenlerin “fildişi kulelerdeki ayrıcalıklı entelektüellerden güvencesizlik çarkında mahsur kalan yüksek vasıflı işçilere” dönüşümüne dikkat çekmiştir. Çalışmalar, yükseköğretimde daha güvencesiz hale gelen çalışma şartlarına ve geçici iş sözleşmelerine dikkat çekmektedir. Portekiz’de araştırma faaliyetlerinin %95’inin güvencesiz çalışma koşullarında gerçekleştiği, İngiltere’de yükseköğretim enstitülerinin saatlik sözleşmelerle personel istihdam etme ihtimalinin diğer iş yerlerine göre iki kat fazla olduğu, Avustralya’da geçici çalışanların en fazla kullanıldığı sektörlerden birinin yüksek öğretim sektörü olduğu vurgulanmıştır. İdeolojik düzeyde, yükseköğretimin artan küresel piyasallaşmasının akademik kariyerler üzerindeki ideolojik sonuçları tartışılmıştır. Çalışmanın bulguları ve tartışmaları, akademik dünyada daha sürdürülebilir ve adil çalışma koşullarının oluşturulması için önemli ipuçları sunmaktadır. Yükseköğretimdeki değişimin daha derinlemesine incelenmesi ve politika yapıcılar tarafından dikkate alınması gerektiğini vurgulamaktadır.

Kaynak: Oliveira, T., Nada, C., & Magalhães, A. (2024). Navigating an academic career in marketized universities: Mapping the international literature. Review of Educational Research, 0(0). https://doi.org/10.3102/00346543231226336

Eğitimin Piyasalaştırıldığı Üniversitelerde Akademik Kariyerin Yönlendirilmesi: Uluslararası Literatürün Haritalandırılması

Temel Amaçlar

Yöntem

Temel Bulgular

Sonuç

İki Nokta

Biz Kimiz?

Araştırma Alanlarımız

Araştırma Desteklerimiz

Programlarımız